borrell15_GERARD JULIENAFP via Getty Images_EUsolarenergy Gerard Julien/AFP via Getty Images

Naar een koolstofvrije wereld: een strategische noodzaak

Brussel – de invasie van Oekraïne door Rusland dwingt de Europese Unie ertoe haar energie- en klimaatbeleid te versnellen. Het Kremlin zet energie steeds vaker in als een instrument om politieke invloed uit te oefenen. Het is van groot belang dat we Rusland dit machtsmiddel ontnemen door onze afhankelijkheid van de invoer van fossiele brandstoffen uit het land drastisch te verminderen.

De geopolitieke redenen voor deze strategie vallen samen met de noodzaak om de klimaatverandering aan te pakken. In het meest recente verslag van de Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering over mitigatie wordt de urgentie van die taak onderstreept. De totale broeikasgasemissies mogen vanaf 2025 absoluut niet verder toenemen, willen we vermijden dat de temperatuur op aarde dramatisch gaat stijgen. Ook moet de overgang naar schone energie in de hele economie zorgvuldig worden beheerd zodat rekening wordt gehouden met de onvermijdelijke sociale en economische gevolgen; de transitie moet “rechtvaardig” zijn.

De EU en de Europese Investeringsbank spelen een cruciale rol in deze transitie. Investeringen in hernieuwbare energiebronnen, energie-efficiëntie en innovatieve technologieën zoals groene waterstof zijn belangrijke instrumenten bij het antwoord op de Russische agressie en om de planeet vrij van fossiele brandstoffen te maken. Elke euro die we in eigen land uitgeven aan de energietransitie, is een euro die we uit handen houden van een autoritaire macht die een aanvalsoorlog voert. Elke euro die we uitgeven aan schone energie, vergroot onze beslissingsvrijheid. Elke euro die we uitgeven om onze internationale partners te helpen sneller over te schakelen op alternatieve energiebronnen, is een investering in veerkracht en voor de strijd tegen klimaatverandering.

Sinds de Russische invasie op 24 februari heeft de EU vaart gezet achter haar plannen op het gebied van energietransitie om zo snel mogelijk een einde te maken aan de Europese afhankelijkheid van de invoer van Russische fossiele brandstoffen. Dit zal niet van de ene op de andere dag zal gebeuren, maar de stimulansen hiervoor zijn nu groter dan ooit tevoren. We kunnen onafhankelijkheid op energiegebied verwerven door de energie-efficiëntie te verbeteren, de aanvoer te diversifiëren en het aandeel aan hernieuwbare energie op te voeren. Dit proces vereist inzet op alle niveaus, gaande van de supranationale instanties tot de huishoudens en individuen.

Hierbij moeten we echter twee belangrijke kanttekeningen maken. Ten eerste mag de zoektocht naar alternatieve leveranciers van aardgas – hoe urgent die ook is op de korte termijn – geen nieuwe langdurige afhankelijkheid creëren waarvoor zware investeringen in infrastructuur voor fossiele brandstoffen nodig zijn. Dat zou duur zijn, rampzalig voor de planeet en uiteindelijk ook overbodig, gezien de meer klimaatbewuste opties die beschikbaar zijn.

Ten tweede mogen we het ene knelpunt niet inruilen voor een ander door van een overmatige afhankelijkheid van fossiele brandstoffen over te stappen naar een te grote afhankelijkheid van grondstoffen die nodig zijn voor de groene transitie. Deze middelen zijn sterk geconcentreerd in slechts een handvol landen, die niet allemaal de waarden en belangen van de EU delen. Het versterken van de strategische autonomie en veerkracht van de EU moet een belangrijke doelstelling van de transitie blijven.

Subscribe to PS Digital
PS_Digital_1333x1000_Intro-Offer1

Subscribe to PS Digital

Access every new PS commentary, our entire On Point suite of subscriber-exclusive content – including Longer Reads, Insider Interviews, Big Picture/Big Question, and Say More – and the full PS archive.

Subscribe Now

Europa kan dit niet alleen doen. De strijd tegen de klimaatverandering winnen en het hoofd bieden aan de Russische agressie zijn wereldwijde uitdagingen die een respons op mondiaal niveau vereisen. De oorlog van de Russische president Vladimir Poetin heeft de strategische beweegredenen voor alle landen om hun invoer van fossiele brandstoffen terug te dringen en meer te investeren in klimaatvriendelijke energieoplossingen verder op scherp gesteld.

Daarom is de EU actief betrokken bij klimaatdiplomatie. We willen anderen aanmoedigen om meer ambitie te hebben voor het klimaat en we hebben aanzienlijke middelen uitgetrokken voor de samenwerking met partnerlanden, zodat ook zij kunnen overschakelen op een veerkrachtige klimaatneutrale economie. Via de Europese Green Deal en het nieuwe Global Gateway-initiatief van de EU brengen de EU-instellingen en de lidstaten tot 300 miljard euro (325 miljard dollar) aan investeringen in groene en digitale infrastructuur bijeen om de crises op het gebied van klimaat, biodiversiteits en energie aan te pakken.

Bovendien heeft de EIB toegezegd om tegen 2030 1 biljoen euro aan investeringen in klimaatactie en milieuduurzaamheid te ondersteunen. Via “EIB Global”, de nieuwe ontwikkelingstak binnen de EIB, werkt de bank samen met partners overal ter wereld om financiering te mobiliseren voor projecten op het gebied van energie-efficiëntie, hernieuwbare energiebronnen en elektriciteitsnetten.

Als onderdeel van de gezamenlijke inspanningen van de EU in het kader van “Team Europa” ondersteunt de EIB de transitie naar schone energie op uiteenlopende terreinen. De projecten variëren van investeringen in zonne-energie in Senegal tot de financiering van energie-efficiëntere kleuterscholen in Armenië. De bank heeft ook bijgedragen aan de totstandkoming van een “partnerschap voor een rechtvaardige energietransitie ” met Zuid-Afrika; zij heeft steun verleend aan de in India gevestigde “International Solar Alliance”, die actief is op het gebied van de ontwikkeling van zonne-energie in 105 tropische landen; en zij is betrokken bij een programma voor geïntegreerd waterbeheer en overstromingspreventie in Argentinië. 

De EU is bereid haar bijdrage te leveren om de internationale gemeenschap onafhankelijk te maken van fossiele brandstoffen. De oorlog van Rusland tegen Oekraïne is geen reden om investeringen in klimaatactie uit te stellen. Integendeel, meer groene investeringen zullen ons meer strategische autonomie geven. De wereld koolstofvrij maken, is een geopolitieke noodzaak geworden. Wij roepen onze mondiale partners in regeringen en bij internationale financiële instellingen op zich bij ons aan te sluiten met het oog op een snellere financiering van schone energie. In ons streven naar klimaatneutraliteit kunnen we ook energiezekerheid bereiken.

https://prosyn.org/HRDalUznl