Amazon burning forest Brasil2/Getty Images

Het grimmige lot van de Amazone

SÃO PAULO – Afgelopen maand ging een diep verdeeld Brazilië naar de stembus om een nieuwe president te kiezen. Geconfronteerd met de keuze tussen Fernando Haddad van de linkse Arbeiderspartij en de rechtse extremist Jair Bolsonaro kozen de Brazilianen voor de extremist – een uitkomst die verreikende gevolgen voor onder andere het milieu zal hebben.

Met solide steun van de rijkste vijf procent Brazilianen en van grootgrondbezitters stelde Bolsonaro een bredere volkssteun veilig door in te spelen op de vooroordelen en angsten het grote publiek. In zijn campagne richtte hij zijn pijlen op kwetsbare groepen en beloofde om de bescherming van minderheden, vrouwen, en armen te reduceren of af te schaffen. Ondertussen is hij van plan om de strenge wapenwetten van Brazilië te ontspannen met het argument dat de gewone burger toestaan zich te bewapenen de groeiende misdaad zal indammen.

Wat het milieu betreft kunnen de plannen van Bolsonaro in een woord samengevat worden: exploitatie. Om te beginnen wil hij de natuurbescherming in de Amazone, het grootste tropische regenwoud ter wereld, afbouwen of afschaffen. En hij heeft tot doel om de bescherming van inheems land dat behoort aan de afstammelingen van de oorspronkelijke bewoners van de Amazone substantieel verminderen. Hij zal milieurestricties op het gebruik van pesticiden en op vergunningen voor de ontwikkeling van infrastructuur loslaten.

‘Waar ook inheems land is,’ zo verklaarde Bolsonaro ooit, ‘er ligt rijkdom onder.’ Met dit in het achterhoofd heeft hij verklaard dat er niet langer inheemse reservaten zullen worden afgegrensd, en dat bestaande reservaten opengesteld zullen worden voor mijnbouw.

De agenda van Bolsonaro zal de aftakeling van het milieu drastisch versnellen. Imazon, een Braziliaanse ngo, rapporteert 444 vierkante kilometer aan ontbossing voor de maand september, een stijging van 84% ten opzichte van september 2017. Het totaal voor twaalf maanden telt op tot 4859 vierkante kilometer, het hoogste niveau sinds juli 2008. Het nationale bureau voor ruimteonderzoek van Brazilië INPE rapporteert ook een toename van de ontbossing – in september ongeveer 50% per jaar.

Zoals het er nu voorstaat doen veel boeren of houtkappers die de Amazone exploiteren dit illegaal, waarbij ze boetes of sancties riskeren. De verwachting dat de nieuwe regering wetten die dit soort activiteiten verbieden niet zal naleven geeft ze nu waarschijnlijk al de moed om hun activiteiten te intensiveren. Wanneer deze wetten worden verzwakt of afgeschaft kunnen we verwachten dat de ontbossing aanzienlijk zal versnellen. De schijnbare genegenheid van de regering om activiteiten zoals goudwinning in de Amazone ook aan te jagen zal de situatie alleen nog maar verslechteren.

Secure your copy of PS Quarterly: The Climate Crucible
PS_Quarterly_Q3-24_1333x1000_No-Text

Secure your copy of PS Quarterly: The Climate Crucible

The newest issue of our magazine, PS Quarterly: The Climate Crucible, is here. To gain digital access to all of the magazine’s content, and receive your print copy, subscribe to PS Premium now.

Subscribe Now

Er is maar weinig aanleiding om te geloven dat Bolsonaro niet in staat zal zijn om zijn destructieve milieuagenda door te zetten. Het zijn tenslotte extreemrechtse afgevaardigden die in alliantie met krachtige zakenlobby’s het nieuwe congres van Brazilië domineren.

Om vernietiging van de natuur nog makkelijker te maken heeft Bolsonaro beloofd om de ministeries van milieu en landbouw samen te voegen, alhoewel hij inmiddels een stap terug heeft gedaan op dit onderwerp. Hij is nu op zoek naar een milieuminister die verbonden is aan de ruralistas, ofwel grootgrondbezitters, en heeft een minister van landbouw benoemd die de restricties op het gebruik van gevaarlijke chemische producten in de landbouw wil opheffen.

Bolsonaro heeft tijdens de verkiezingscampagne ook beloofd om Brazilië terug te trekken uit de klimaatovereenkomst van Parijs uit 2015. Alhoewel hij sindsdien afstand heeft genomen van deze belofte heeft hij onlangs een diplomaat die anti-wetenschap is en de klimaatverandering ontkent tot minister van buitenlandse zaken benoemd. Dit zal enige moeilijkheden opleveren voor de bid van Brazilië om volgend jaar gastheer te zijn van de VN-klimaatconferentie (COP25).

Naast de kwetsbaarheid van de natuurlijke hulpbronnen voor commerciële exploitatie te vergroten zullen de onvermijdelijke bezuinigingen op de milieubegroting onder het leiderschap van Bolsonaro het vermogen van het land om te reageren op rampen zoals bosbranden ondermijnen. Brazilië heeft al een toename in dit soort branden en brandgerelateerde verwoesting ondervonden als gevolg van de expansie van de landbouw, zwakker toezicht en surveillance, en het ontmantelen van brandweercorpsen. De plannen van Bolsonaro zullen dit probleem alleen nog maar vergroten.

En dit is niet het enige probleem dat de agenda van Bolsonaro zal vergroten. De socio-economische ongelijkheid zal groeien. Terwijl de regering meer macht over het regenwoud overdraagt aan eigenaars van grote bedrijven, zullen gewone burgers – inclusief kleine boeren en arme stadsbewoners – hieronder lijden.

Maar het Braziliaanse ecosysteem is niet alleen van belang voor het land zelf – het is opzichter van het grootste tropische regenwoud van de planeet, een opslag van ecologische diensten voor de hele wereld, waar het grootste deel van de biodiversiteit op aarde is geconcentreerd. De Amazone herbergt meer planten- en diersoorten dan elk ander aards ecosysteem, en de regenval en rivieren voeden een groot deel van Zuid-Amerika. Bovendien slaan de honderden miljarden bomen enorme hoeveelheden koolstof op.

De afgelopen honderd jaar heeft Brazilië zijn Atlantische wouden voor meer dan 90% gekapt, en heeft 50% van de Cerrado en bijna 20% van de Amazone ontbost. In een tijd dat het Intergovernmental Panel on Climate Change waarschuwt dat we urgent progressie moeten boeken in het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen zullen de plannen van Bolsonaro precies het tegenovergestelde doen. Helaas is er voor Brazilië en de rest van de wereld geen enkele reden om te geloven dat hij ze niet kan of wil implementeren.

Vertaling Melle Trap

Paulo Artaxo is hoogleraar Milieufysica en hoofd van de afdeling Toegepaste Natuurkunde aan de Universiteit van São Paulo. Hij is expert op het gebied van de klimaateffecten van aerosolen, in het bijzonder in Amazonia.

https://prosyn.org/kBa6Magnl