Ebola en daarna

WASHINGTON, DC – De Verenigde Staten en Europa hebben zwaar overgereageerd op een paar geïsoleerde gevallen van het ebola-virus binnen hun grenzen. Deze paniekerige reacties zijn niet louter futiel. Door basale wetenschappelijke principes te schenden trotseren zij het fundamentele ethische criterium voor doortastend handelen op het gebied van de openbare gezondheidszorg. En als het gaat om het beschermen van burgers tegen ebola – om maar te zwijgen van het voorkomen van soortgelijke mondiale gezondheidszorgcrises in de toekomst – kunnen deze reacties heel goed contraproductief zijn.

Het meest extreme voorbeeld van overdrijving deed zich voor in de VS, waar de aanvankelijke reactie het screenen van reizigers uit Guinee, Liberia en Sierra Leone inhield. Nog problematischer was dat diverse staten een verplichte 21-daagse quarantaine oplegden aan vrijwillige gezondheidszorgwerkers die uit door ebola getroffen landen naar de VS terugkeerden. Gelukkig heeft het politieke protest tegen de quarantainedwang sommige gouverneurs er snel toe gebracht deze maatregel weer te versoepelen.

Het is tijd dat de ontwikkelde landen gaan inzien dat ze hun burgers het beste tegen ebola kunnen beschermen als ze helpen de verspreiding van het virus in West-Afrika tegen te gaan. Hiervoor is in de eerste en belangrijkste plaats een duurzame 'surge response' (massieve reactie) op ebola in de drie meest getroffen landen nodig. Een dergelijke reactie moet worden ondersteund door toereikende (en aanzienlijke) financiële middelen; goed opgeleide artsen, verpleegsters, en gezondheidszorgwerkers; en een betere lokale capaciteit voor het stellen van diagnoses, het toedienen van behandelingen, het traceren van patiëntcontacten en het isoleren van geïnfecteerde individuen.

Er is geen tijd te verliezen. Het gebrek aan stoutmoedig leiderschap heeft een effectieve internationale reactie op de huidige ebola-uitbraak al veel te lang opgehouden, waardoor de kosten van de crisis drastisch zijn opgelopen.

Naast het indammen van de verspreiding van ebola moet de internationale gemeenschap de lessen van de huidige crisis toepassen op mogelijke toekomstige gezondheidsrisico's, door een geloofwaardige respons te ontwikkelen die de nadruk legt op vroegtijdige, robuuste en op bewijs gebaseerde actie. Met dit doel voor ogen moeten drie belangrijke initiatieven worden gelanceerd.

In de eerste plaats moet de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een noodfonds oprichten dat zij kan inzetten voor hulp zodra zij een “internationale noodtoestand in de openbare gezondheidszorg” uitroept. Als zo'n fonds er was geweest om een krachtige reactie op ebola te ontplooien toen de ziekte de kop opsteek, zou de WHO een sterke prikkel hebben gehad om tijdig een internationale noodtoestand af te kondigen.

Subscribe to PS Digital
PS_Digital_1333x1000_Intro-Offer1

Subscribe to PS Digital

Access every new PS commentary, our entire On Point suite of subscriber-exclusive content – including Longer Reads, Insider Interviews, Big Picture/Big Question, and Say More – and the full PS archive.

Subscribe Now

In feite heeft een commissie van de WHO al in 2011 precies zo'n fonds aanbevolen, met een geldinjectie van minstens $100 mln. Hoewel dit zeer betaalbaar was geweest, omdat dit bedrag nog geen 0,5% van de internationale gezondheidszorghulp vertegenwoordigde, heeft de WHO aan deze oproep geen gehoor gegeven. De dwaasheid van deze beslissing is nu pijnlijk duidelijk geworden, evenals het feit dat het noodfonds aanzienlijk groter zou moeten zijn – tot wel $500 mln.

De tweede peiler van een effectieve crisis-respons-strategie is een reservecontingent gezondheidszorgwerkers – dat moet worden ingericht door de WHO in samenwerking met de nationale overheden – bestaande uit goed opgeleide professionals die erop zijn voorbereid om snel te worden ingezet in omstandigheden waar de middelen beperkt zijn. Dit zou landen met zwakke gezondheidszorgsystemen – die bijzonder kwetsbaar zijn voor ziekte-uitbraken – van de menselijke hulpbronnen voorzien die zij nodig hebben om gezondheidscrises snel onder controle te brengen.

Uiteraard doen dergelijke maatregelen niets af aan de verantwoordelijkheid van landen om hun gezondheidszorgsystemen te versterken en hun bevolking te beschermen. Dat is de reden dat de laatste en belangrijkste stap op weg naar het voorkomen van toekomstige mondiale gezondheidscrises de inrichting van een internationaal gezondheidszorgfonds is om de nationale inspanningen te ondersteunen. Zo kan effectief worden gereageerd in noodomstandigheden en in 'normale' omstandigheden een samenhangende gezondheidszorg worden geboden. Zo'n fonds zou goed passen in het raamwerk van de International Health Regulations dat in 2005 werd overeengekomen, en de zaak van de universele gezondheidszorg bevorderen, gebaseerd op het beginsel dat alle mensen recht op een goede gezondheid hebben.

Van overheden mag ook worden verwacht dat zij toereikende binnenlandse fondsen ter beschikking stellen om deze doelen te verwezenlijken. Afrikaanse staatshoofden moeten bijvoorbeeld voldoen aan de belofte van de Abuja Verklaring uit 2001 om minstens 15% van de nationale begroting aan de gezondheidszorg toe te kennen. Maar voor lageinkomenslanden is vooruitgang op weg naar het inrichten van een sterk gezondheidszorgsysteem vrijwel onmogelijk zonder de steun van een duurzaam internationaal fonds.

Gezien het feit dat het inichten van zo'n fonds een enorme investering van miljarden dollars in lageinkomenslanden zou inhouden, is sociale mobilisatie de sleutel tot het genereren van de noodzakelijke politieke steun. In deze zin zou de mondiale reactie op AIDS – gestimuleerd door het US President’s Emergency Plan for AIDS Relief en het Global Fund to Fight AIDS, Tuberculosis, and Malaria – als een bruikbaar model kunnen dienen.

Naast het inrichten van een sterke infrastructuur voor de gezondheidszorg zullen nationale overheden aansprakelijkheidssystemen moeten ontwikkelen om adequate gezondheidszorgdiensten aan hun bevolking te kunnen leveren. Daartoe behoren onder meer een eerlijk en transparant beheer van de beschikbare middelen, waarborgen tegen corruptie, instrumenten om de vooruitgang te meten, betrokkenheid van de burgermaatschappij en het verantwoordelijkheid nemen voor fouten.

Om deze doelen naderbij te brengen dringt een internationale coalitie aan op een Framework Convention on Global Health, gericht op het bevorderen van goede bestuursstructuren voor de gezondheidszorg op lokaal, nationaal en mondiaal niveau. Dit verdrag, gebaseerd op het beginsel van het recht op een goede gezondheid, moet voorzien in duidelijke richtlijnen voor de besteding van financiële middelen en andere verantwoordelijkheden.

De West-Afrikaanse ebola-epidemie moet leiden tot een koerscorrectie in het internationale gezondheidszorgbeleid, waardoor de behoefte aan snelle-respons-instrumenten en een sterke infrastructuur voor de gezondheidszorg wordt onderstreept. Het inrichten van raamwerken om te voorzien in schaalbare, duurzame financieringsconstructies ter verwezenlijking van deze doelen is een verstandige en betaalbare investering, die in ieders belang is. Dit is een humanitaire reactie die – nu en in de toekomst – tot grote voordelen zal leiden.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/e0KxDiInl