China town San Fransisco Loic Lagarde/Flickr

De limieten van de Chinese zachte macht

CAMBRIDGE – China heeft grote inspanningen gedaan om zijn vermogen om andere landen zonder geweld of dwang te beïnvloeden te vergroten. In 2007 vertelde toenmalig president Hu Jintao de communistische partij dat het land zijn zachte macht moest vergroten; president Xi Jinping herhaalde dezelfde boodschap vorig jaar. Zij weten dat een slimme strategie voor een land als China, wiens groeiende economische en militaire macht het gevaar in zich dragen zijn buren af te schrikken tot het vormen van coalities om hieraan tegenwicht te bieden, altijd inspanningen om minder afschrikwekkend te lijken moet omvatten. Maar hun ambities op het gebied van zachte macht hebben nog steeds met grote hindernissen te maken.

Het is een feit dat de Chinese inspanningen enig effect hebben gehad. Nu China landen lid weet te maken van zijn Aziatische Infrastructuur Investeringsbank en miljarden dollars hulp uitdeelt tijdens staatsbezoeken in het buitenland maken sommige waarnemers zich zorgen dat het qua zachte macht de leiding over zou kunnen nemen van landen als de Verenigde Staten. De Amerikaanse sinoloog David Shambaugh schat bijvoorbeeld dat het land ongeveer 10 miljard dollar per jaar besteed aan ‘externe propaganda’. Ter vergelijking besteedde de VS vorig jaar afgelopen jaar slechts 666 miljoen dollar aan publieke diplomatie.

Toch hebben de miljarden dollars die China aan zijn charmeoffensief besteed slechts een beperkt rendement. Peilingen in Noord-Amerika, Europa, India en Japan laten zien dat de opinie over de invloed van China overwegend negatief is. Het land wordt in Zuid-Amerika en Afrika positiever bekeken, waar het geen territoriale disputen heeft en zorgen over mensenrechten niet altijd hoog op de agenda staan. Maar zelfs in veel landen in die regio’s zijn Chinese praktijken zoals het importeren van arbeid voor infrastructurele projecten impopulair.

Het combineren van harde en zachte macht in een slimme strategie blijkt niet gemakkelijk te zijn. Een land ontleent zijn zachte macht voornamelijk aan drie bronnen: zijn cultuur (op plaatsen dat men deze aantrekkelijk vindt), zijn politieke waarden (als men hier zowel in binnen- en buitenland ook naar handelt), en zijn buitenlands beleid (wanneer het gezien wordt als legitiem en moreel verantwoord). China heeft vooral zijn culturele en economische sterke punten benadrukt, maar minder aandacht besteed aan de politieke aspecten die deze inspanningen kunnen ondermijnen.

Er zijn twee belangrijke factoren die de zachte macht van China beperken, zoals gemeten in recente internationale peilingen. De eerste is nationalisme. De communistische partij heeft zijn legitimiteit niet alleen gebouwd op een hoog tempo economische groei, maar ook door aan nationalisme appelleren. Dit heeft de universele aantrekkingskracht van Xi’s ‘Chinese Droom’ verminderd, terwijl het beleid in de Zuid-Chinese Zee en elders aanmoedigt dat buren tegen van China tegen de haren in strijkt.

Daar waar China de Filipijnen bijvoorbeeld intimideert over het bezit van betwiste eilanden in de Zuid-Chinese Zee kan het Confucius Instituut dat China in Manila heeft opgezet alleen maar een beperkte goodwill kweken. (China heeft ongeveer 500 van deze instituten geopend in meer dan 100 landen.) De consequenties van het buitenlandse beleid kunnen gezien worden in de anti-Chinese rellen van vorig jaar in Vietnam volgend op het plaatsen van een Chinees booreiland in wateren die door beide landen geclaimd worden.

PS Events: Climate Week NYC 2024
image (24)

PS Events: Climate Week NYC 2024

Project Syndicate is returning to Climate Week NYC with an even more expansive program. Join us live on September 22 as we welcome speakers from around the world at our studio in Manhattan to address critical dimensions of the climate debate.

Register Now

De andere limiet is de Chinese terughoudendheid om het volle potentieel van een ongecensureerd maatschappelijk middenveld te benutten. Zoals opgemerkt door The Economist gaat de Chinese Communistische Partij niet mee in het idee dat zachte macht grotendeels voortkomt uit individuen, de particuliere sector en het maatschappelijk middenveld. In plaats daarvan houdt deze zich vast aan het idee dat de overheid de belangrijkste bron van zachte macht is, waarbij ze klassieke culturele iconen promoot waarvan gedacht wordt dat ze mondiale aantrekkingskracht hebben, vaak met het gebruik van propagandamiddelen.

In het huidige medialandschap is er een overvloed aan informatie. Aandacht, die afhankelijk is van geloofwaardigheid, is een veel schaarser goed – en overheidspropaganda is zelden geloofwaardig. Ondanks alle Chinese pogingen om het Xinhua persbureau en de Chinese Centrale Televisie te positioneren als concurrenten van CNN en de BBC is er een steeds kleiner internationaal publiek voor krakkemikkige propaganda.

De VS daarentegen ontleent veel van zijn zachte macht niet aan de overheid maar aan het maatschappelijk middenveld, dat alles beslaat van universiteiten en stichtingen tot Hollywood en de popcultuur. China heeft nog geen mondiale culturele industrie op de schaal van Hollywood of universiteiten die in staat zijn de Amerikaanse naar de kroon te steken. Wat nog belangrijker is dat het niet beschikt over de vele non-gouvernementele organisaties die veel van de Amerikaanse zachte macht genereren.

Naast het genereren van goodwill en het bevorderen van het beeld van het land in het buitenland, kunnen non-gouvernementele bronnen van zachte macht soms compenseren voor impopulair beleid van de overheid (zoals de Amerikaanse invasie van Irak) door middel van hun kritische en ongecensureerde reactie. China heeft daarentegen zijn succes op het gebied van zachte macht ondermijnd zien worden door het eigen overheidsbeleid.

De binnenlandse aanpak van mensenrechtenactivisten deed de winst op het gebied van zachte macht van de Olympische Spelen in 2008 grotendeels teniet. En de voordelen van de Expo in Shanghai in 2009 werden al snel ondermijnd door het opsluiten van Nobelprijswinnaar voor de Vrede Liu Xiaobao en de televisiebeelden die de hele wereld tijdens de ceremonie in Oslo scenes van een lege stoel lieten zien. Marketingexperts noemen dit ‘op je eigen boodschap gaan staan’.

Chinese hulpprogramma’s zijn vaak succesvol en constructief. De economie is er sterk en zijn traditionele cultuur wordt wijd en zijd bewonderd. Maar als het land zijn enorme potentieel qua zachte macht wil benutten, zal het zijn beleid in binnen- en buitenland opnieuw moeten bekijken, waarbij het zijn claims op zijn buren beperkt en leert kritiek te accepteren om het volle talent van zijn maatschappelijk middenveld tot bloei te laten komen. Zolang China de vlammen van het nationalisme blijft aanwakkeren en de teugels van de partijcontrole strak houdt zal zijn zachte macht altijd beperkt blijven.

Vertaling Melle Trap

https://prosyn.org/3lWBZ6tnl