MOSKOU – Een paar weken geleden heeft Michail Gorbatsjov – de laatste leider van de Sovjet-Unie en de man die meer dan wie dan ook heeft gedaan om een einde te maken aan de Koude Oorlog – tegen het Duitse dagblad Bildgezegd dat het mogelijk is “alle kenmerken van een nieuwe Koude Oorlog in de wereld van vandaag te ontwaren.” De Verenigde Staten “hebben Rusland daar al in getrokken,” aldus Gorbatsjov, in een poging “hun triomfalistische ideeën te verwezenlijken.”
Maar is de huidige vijandschap tussen de VS en Rusland werkelijk “nieuw”? En is het geloofwaardig de schuld in overweldigende mate bij de VS te leggen, zoals Gorbatsjov en zeker het Kremlin geneigd zijn te doen? Om deze vragen te beantwoorden moeten we te rade gaan bij de geschiedenis – en lang vóór de “IJzeren Gordijn-toespraak” van Winston Churchill uit 1946 beginnen.
In feite dateert de vijandige relatie tussen Rusland en het Westen van ruim een eeuw vóór de Koude Oorlog. In de jaren twintig van de 19e eeuw kwam Rusland niet alleen als de voornaamste winnaar uit de Napoleontische oorlogen tevoorschijn, maar ook als de meest conservatieve – of beter gezegd: reactionaire – kracht in Europa. Onder de tsaren Alexander I en Nicolaas I stond het land klaar om ieder teken van een wederopleving van de “revolutionaire ziekte” die de monarchieën van het continent infecteerde de kop in te drukken.
MOSKOU – Een paar weken geleden heeft Michail Gorbatsjov – de laatste leider van de Sovjet-Unie en de man die meer dan wie dan ook heeft gedaan om een einde te maken aan de Koude Oorlog – tegen het Duitse dagblad Bildgezegd dat het mogelijk is “alle kenmerken van een nieuwe Koude Oorlog in de wereld van vandaag te ontwaren.” De Verenigde Staten “hebben Rusland daar al in getrokken,” aldus Gorbatsjov, in een poging “hun triomfalistische ideeën te verwezenlijken.”
Maar is de huidige vijandschap tussen de VS en Rusland werkelijk “nieuw”? En is het geloofwaardig de schuld in overweldigende mate bij de VS te leggen, zoals Gorbatsjov en zeker het Kremlin geneigd zijn te doen? Om deze vragen te beantwoorden moeten we te rade gaan bij de geschiedenis – en lang vóór de “IJzeren Gordijn-toespraak” van Winston Churchill uit 1946 beginnen.
In feite dateert de vijandige relatie tussen Rusland en het Westen van ruim een eeuw vóór de Koude Oorlog. In de jaren twintig van de 19e eeuw kwam Rusland niet alleen als de voornaamste winnaar uit de Napoleontische oorlogen tevoorschijn, maar ook als de meest conservatieve – of beter gezegd: reactionaire – kracht in Europa. Onder de tsaren Alexander I en Nicolaas I stond het land klaar om ieder teken van een wederopleving van de “revolutionaire ziekte” die de monarchieën van het continent infecteerde de kop in te drukken.