CAMBRIDGE – De oorlog van Rusland in Oekraïne is het meest ontwrichtende conflict dat Europa sinds 1945 heeft meegemaakt. Terwijl velen in het Westen de oorlog als een bewuste keuze van de Russische president Vladimir Poetin zien, zegt hij op zijn beurt dat het besluit in 2008 ten gunste van een eventueel Oekraïens lidmaatschap van de NAVO een existentiële bedreiging voor de grenzen van Rusland vormde. Nog weer anderen herleiden het conflict tot het einde van de Koude Oorlog en het falen van het Westen om Rusland na de ineenstorting van de Sovjet-Unie voldoende te steunen. Hoe kunnen we de oorsprong determineren van een oorlog die nog jaren kan duren?
De Eerste Wereldoorlog vond ruim een eeuw geleden plaats, maar historici schrijven nog steeds boeken over de oorzaak ervan. Is hij begonnen omdat een Servische terrorist in 1914 een Oostenrijkse aartshertog vermoordde, of had de oorlog meer te maken met de opkomende Duitse macht die Groot-Brittannië uitdaagde of met het opkomende nationalisme in heel Europa? Het antwoord is ʻalles van het bovenstaande, plus meer.ʼ Maar de oorlog werd pas onvermijdelijk toen hij in augustus 1914 daadwerkelijk uitbrak ; en zelfs toen was het niet onvermijdelijk dat er vier jaar van bloedvergieten zouden volgen.
Om de zaken op een rijtje te kunnen zetten, helpt het om onderscheid te maken tussen diepe, tussenliggende en onmiddellijke oorzaken. Denk aan het maken van een vreugdevuur: het opstapelen van de houtblokken is een diepe oorzaak; het toevoegen van aanmaakhout en papier is een tussenliggende oorzaak; en het afstrijken van een lucifer is een onmiddellijke oorzaak. Maar zelfs dan is een vreugdevuur niet onvermijdelijk. Een sterke wind kan de lucifer doven, of een plotselinge regenbui kan het hout doorweken. Zoals historicus Christopher Clark opmerkt in zijn boek over het ontstaan van de Eerste Wereldoorlog, The Sleepwalkers, was in 1914 ʻde toekomst nog open – al was het maar een beetje.ʼ Slechte beleidskeuzes waren een cruciale oorzaak van de catastrofe.
CAMBRIDGE – De oorlog van Rusland in Oekraïne is het meest ontwrichtende conflict dat Europa sinds 1945 heeft meegemaakt. Terwijl velen in het Westen de oorlog als een bewuste keuze van de Russische president Vladimir Poetin zien, zegt hij op zijn beurt dat het besluit in 2008 ten gunste van een eventueel Oekraïens lidmaatschap van de NAVO een existentiële bedreiging voor de grenzen van Rusland vormde. Nog weer anderen herleiden het conflict tot het einde van de Koude Oorlog en het falen van het Westen om Rusland na de ineenstorting van de Sovjet-Unie voldoende te steunen. Hoe kunnen we de oorsprong determineren van een oorlog die nog jaren kan duren?
De Eerste Wereldoorlog vond ruim een eeuw geleden plaats, maar historici schrijven nog steeds boeken over de oorzaak ervan. Is hij begonnen omdat een Servische terrorist in 1914 een Oostenrijkse aartshertog vermoordde, of had de oorlog meer te maken met de opkomende Duitse macht die Groot-Brittannië uitdaagde of met het opkomende nationalisme in heel Europa? Het antwoord is ʻalles van het bovenstaande, plus meer.ʼ Maar de oorlog werd pas onvermijdelijk toen hij in augustus 1914 daadwerkelijk uitbrak ; en zelfs toen was het niet onvermijdelijk dat er vier jaar van bloedvergieten zouden volgen.
Om de zaken op een rijtje te kunnen zetten, helpt het om onderscheid te maken tussen diepe, tussenliggende en onmiddellijke oorzaken. Denk aan het maken van een vreugdevuur: het opstapelen van de houtblokken is een diepe oorzaak; het toevoegen van aanmaakhout en papier is een tussenliggende oorzaak; en het afstrijken van een lucifer is een onmiddellijke oorzaak. Maar zelfs dan is een vreugdevuur niet onvermijdelijk. Een sterke wind kan de lucifer doven, of een plotselinge regenbui kan het hout doorweken. Zoals historicus Christopher Clark opmerkt in zijn boek over het ontstaan van de Eerste Wereldoorlog, The Sleepwalkers, was in 1914 ʻde toekomst nog open – al was het maar een beetje.ʼ Slechte beleidskeuzes waren een cruciale oorzaak van de catastrofe.