De weg van Rusland naar premoderniteit

LONDEN – De Russische schrijver Pjotr Tsjaadajev zei ooit over zijn land dat ʻwij nooit tegelijk met andere mensen vooruitgang hebben geboekt; wij niet verwant zijn aan een van de grote menselijke families; wij noch tot het Westen noch tot het Oosten behoren, en de tradities van geen van beide bezitten. Als het ware buiten de tijd geplaatst, zijn wij niet beïnvloed door de universele opvoeding van de mensheid.ʼ

Dat was in 1829. Het ʻraadsel, gewikkeld in een mysterie, binnenin een enigma,ʼ zoals Winston Churchill Rusland meer dan een eeuw later beschreef, is vandaag de dag niet dichter bij een oplossing gekomen. De filosoof John Grayschreef onlangs dat de Russische president Vladimir Poetin ʻhet gezicht is van een wereld die de hedendaagse westerse geest niet kan bevatten. In deze wereld blijft oorlog een permanent onderdeel van de menselijke ervaring; ieder moment kan er een dodelijke strijd om territorium en grondstoffen uitbarsten; mensen doden en sterven omwille van mystieke visioenen.ʼ Daarom zijn westerse commentatoren en liberale Russen verbijsterd over Poetins zogenaamde ʻspeciale militaire operatieʼ in Oekraïne.

Op zijn persoonlijkheid gebaseerde verklaringen voor Poetins daden zijn het makkelijkst te geven – en het meest gemakzuchtig. Poetin gedraagt zich noch als een ervaren schaker die elke zet berekent, noch als een heerser die door macht of steroïden van slag is.