Een Robo-Apocalyps? Niet tijdens uw leven

BERKELEY – Zal de aanstaande “opkomst van de robots” alle menselijke werkgelegenheid in de toekomst bedreigen? De meest bedachtzame bespreking van deze vraag kan worden aangetroffen in het uit 2015 daterende document van MIT-econoom David H. Autor, “Why Are There Still so Many Jobs?” (“Waarom zijn er nog steeds zo veel banen?”), dat het probleem beschouwt in de context van Polanyi’s Paradox. Omdat “we meer kunnen weten dan we kunnen zeggen,” zo merkte de 20e-eeuwse filosoof Michael Polanyi op, mogen we er niet vanuit gaan dat technologie de functie van de menselijke kennis kan repliceren. Het feit dat een computer alles kan weten wat er te weten is over een auto, betekent nog niet dat hij erin kan rijden.

Dit onderscheid tussen stilzwijgende kennis en informatie houdt direct verband met de vraag wat mensen in de toekomst zullen doen om economische waarde te produceren. Historisch gezien zijn de taken die mensen hebben uitgevoerd in tien brede categorieën uiteengevallen. De eerste en meest fundamentele is het gebruik van iemands lichaam om fysieke objecten te verplaatsen, gevolgd door het gebruik van iemands ogen en vingers om afzonderlijke materiële goederen te creëren. De derde categorie heeft betrekking op het “voeden” van materialen in een door machines aangedreven productieproces – dwz. dienen als een menselijke robot – wat wordt gevolgd door het feitelijk leiding geven aan de werkzaamheden van een machine (optreden als een menselijke microprocessor).

In de vijfde en de zesde categorie ga je van microprocessor naar software, en voer je boekhoudkundige en controletaken uit, of faciliteer je de communicatie en de uitwisseling van informatie. In de zevende categorie schrijf je feitelijk de software, vertaal je taken in code (hier kom je de oude grap tegen dat iedere computer een extra “Do”-commando nodig heeft: “Do What I Mean” – Doe Wat Ik Wil). In de achtste categorie voorzie je in een menselijke koppeling, terwijl je in de negende optreedt als cheerleader, manager of arbiter voor andere mensen. In de tiende categorie denk je tenslotte kritisch na over ingewikkelde problemen, en ontwikkel je daar nieuwe vindingen of oplossingen voor.