De noodzaak van aanpassing

NAIROBI – In de aanloop naar de recente VN-conferentie over klimaatverandering in de Peruaanse hoofdstad Lima richtte aan groot deel van de aandacht van de wereld zich op de vraag in hoeverre landen zich zouden willen vastleggen op een raamwerk voor het terugdringen van de broeikasgasemissies. De belofte van overheden om zich te conformeren aan zo'n raamwerk is immers van cruciaal belang om te verzekeren dat de overeenkomst die in december in Parijs moet worden getekend zal voorkomen dat de temperaturen op de wereld met meer dan 2º Celsius zullen stijgen ten opzichte van pre-industriële niveaus.

Het goede nieuws is dat de “Oproep voor Klimaatactie” van Lima voldoende progressie heeft getoond om de voorbereidingen mogelijk te maken voor een samenhangende klimaatovereenkomst in Parijs. Maar er zijn ook veel vragen onbeantwoord gebleven – een tekortkoming die werd weerspiegeld in de discussies over aanpassing. Hoewel de nieuwe nadruk op dit belangrijke onderwerp welkom is, moeten de manieren nader worden uitgewerkt waarop wordt voorzien in de financiering, technologie en kennis die landen, gemeenschappen en ecosystemen nodig hebben om zich aan te passen aan klimaatverandering.

Zelfs als we de stijging van de temperatuur op aarde binnen de perken weten te houden, zal de klimaatverandering van blijvende aard zijn. Gemeenschappen hebben nu al te kampen met frequentere droogten, overstromingen en andere extreme weersomstandigheden Deze gevolgen zullen alleen maar toenemen.

Toch blijkt uit het eerste aanpassingsrapport van het VN-milieuprogramma, dat in Lima werd vrijgegeven, dat de wereld er nog helemaal niet op is voorbereid de kosten van de aanpassing te moeten dekken. En deze kosten zullen veel hoger zijn dan aanvankelijk werd gedacht. Volgens het rapport zullen de aanpassingskosten, zelfs als de temperatuurdoelstelling wordt bereikt, twee tot drie maal hoger uitvallen dan de aanvankelijk verwachte $70-100 mrd per jaar in 2050 (een stijging met het vijfvoudige is mogelijk, maar minder waarschijnlijk).

Als de mondiale temperaturen het plafond van twee graden stijging aanzienlijk overtreffen, kunnen de aanpassingskosten twee maal zo hoog uitkomen als in de slechtste scenario's wordt voorzien, zodat de wereldeconomie met een verlammende last te maken zal krijgen. Als de wereldleiders nóg een dwingende reden nodig hebben om in Parijs een overeenkomst te bereiken die de mondiale temperaturen in de hand moet houden, is het deze wel.

De last van de aanpassing zal door iedereen gedragen moeten worden. Maar hij zal het zwaarst zijn voor de ontwikkelingslanden, de minder goed ontwikkelde landen en de kleine eilandstaten in ontwikkeling. Hoewel er internationale financiering beschikbaar zal zijn, zullen de kosten grotendeels door de landen zelf moeten worden gedragen, waarbij de overheden zich gedwongen zullen zien de schaarse middelen van ontwikkelingsprojecten naar aanpassingsinitiatieven te verschuiven.

Subscribe to PS Digital
PS_Digital_1333x1000_Intro-Offer1

Subscribe to PS Digital

Access every new PS commentary, our entire On Point suite of subscriber-exclusive content – including Longer Reads, Insider Interviews, Big Picture/Big Question, and Say More – and the full PS archive.

Subscribe Now

De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de wereld wel enige voortgang boekt op weg naar het aanpakken van de aanpassingsbehoeften. De financiering van de aanpassing uit publieke bronnen bereikte in 2012-'13 een niveau van $23-26 mrd. Volgens een recente schatting van de UN Framework Convention on Climate Change (VN-raamwerkconventie over klimaatverandering) bedroegen de mondiale geldstromen voor verzachtings- en aanpassingsmaatregelen in 2011-'12 $340-650 mrd.

Bovendien brengen de toezeggingen die op de Lima-conferentie zijn gedaan door Australië, Oostenrijk, België, Colombia, Noorwegen en Peru het Green Climate Fund (Groene Klimaat Fonds) op bijna $10,2 mrd. En met de gevolgen van de klimaatverandering wordt steeds vaker - zij het nog steeds niet genoeg - rekening gehouden bij het opstellen van nationale en lokale begrotingen.

Maar er zal nog veel meer financiering nodig zijn om na 2020 een financieringskloof te vermijden. Het Groene Klimaat Fonds moet de komende vijf jaar bijvoorbeeld een omvang krijgen van $100 mrd per jaar – tien maal meer dan wat het nu is.

De toezeggingen aangaande aanpassing in de overeenkomst van Parijs moeten deze kloof voor een groot deel dichten. De internationale veiling van emissierechten en de binnenlandse uitruil van emissierechten in diverse landen, een belasting op fossiele brandstoffen, de inkomsten uit het internationale transport, een heffing op de doorvoer van elektriciteit, en belastingen op financiële transacties kunnen wel $220 mrd per jaar aan extra inkomsten opleveren.

Uiteraard is financiering niet de enige component van een succesvolle aanpassingsstrategie. Zoals het aanpassingsrapport benadrukt is het dichten van de kloven op het gebied van kennis en technologie eveneens van cruciaal belang.

Veel technologieën die landen zouden kunnen helpen zich aan te passen aan de gevolgen van klimaatverandering bestaan al. Door bijvoorbeeld wetenschappelijk gemanipuleerde gewassen te planten die sneller groeien, kunnen boeren deze gewassen oogsten vóór het stormseizoen, dat steeds heviger van aard zal worden naarmate de temperaturen op aarde stijgen. Maar er blijven aanzienlijke obstakels voor de adoptie daarvan bestaan – obstakels die overheden zouden moeten wegnemen door een combinatie van prikkels, hervormingen in het toezicht en institutionele opwaardering.

De voordelen van dergelijke maatregelen zouden zich uitstrekken tot voorbij een verhoogde weerstand tegen klimaatverandering. Het versnellen van de oogsten zou een hogere, betrouwbaardere productie betekenen met minder arbeid – een formule voor sterkere, stabielere vormen van levensonderhoud. Beleidsmakers moeten op deze manier geïntegreerde oplossingen nastreven, waarin aanpassing aan en verzachting van de klimaatverandering worden gecombineerd met de aanpak van bredere maatschappelijke kwesties, inclusief ontwikkeling.

Kennis zou evenzeer enorme voordelen bieden. In het tijdschrift Science werd onlangs een onderzoek gepubliceerd dat erop wees dat universele educatie, door bevolkingen de geëigende intellectuele instrumenten en vaardigheden aan te reiken die zij nodig hebben, het meest efficiënte mechanisme is voor aanpassing aan de klimaatverandering en het terugdringen van het aantal slachtoffers dat in verband wordt gebracht met extreme weersomstandigheden.

Internationale steun voor aanpassingsmaatregelen – inclusief financiering, technologie en kennis – zou de aspiraties inzake duurzame ontwikkeling van veel ontwikkelde landen een heel eind op weg kunnen helpen. De wereldleiders zouden dit moeten onderkennen – en aanpassing moeten opnemen als integraal onderdeel van de mondiale overeenkomst over klimaatverandering die in Parijs moet worden bereikt.

Sommigen betogen dat de mondiale economie zich geen aanpassing kan veroorloven. Maar uit het jongste bewijsmateriaal blijkt dat het uitstellen van maatregelen alleen maar hogere kosten in een later stadium met zich meebrengt. Als we echt een duurzame, welvarende en eerlijke toekomst willen bouwen, kunnen we het ons niet veroorloven om te wachten.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/Ys4awX8nl