LJUBLJANA – Het is nu een eeuw geleden sinds de dood van Vladimir Lenin en ruim drie decennia geleden dat zijn bolsjewistische project ineenstortte. Maar hoewel veel van zijn politieke leven vanuit het perspectief van vandaag zeer problematisch was, is zijn meedogenloze pragmatisme, zoals je het zou kunnen noemen, nog steeds actueel.
Denk aan Lenins bekende toewijding aan de ‘concrete analyse van de concrete situatie.’ Men moet zowel dogmatische trouw aan de zaak als gewetenloos opportunisme vermijden. Onder snel veranderende omstandigheden is de enige manier om echt trouw te blijven aan een principe – om ‘orthodox’ te blijven in de positieve zin van het woord – het veranderen van je eigen standpunt. Zo omarmden de bolsjewieken in 1922, nadat ze de burgeroorlog tegen alle verwachtingen in hadden gewonnen, de ‘Nieuwe Economische Politiek,’ die veel meer ruimte voor privé-eigendom en de markt toestond.
Om deze beslissing uit te leggen gebruikte Lenin de analogie van een bergbeklimmer die zich moet terugtrekken ‘om verder vooruit te komen.’ Na een opsomming van de successen en mislukkingen van de nieuwe Sovjetstaat, concludeerde hij: ‘Communisten die zich geen illusies maken, die niet toegeven aan moedeloosheid, en die hun kracht en flexibiliteit behouden “om steeds weer bij het begin te beginnen” bij het aanpakken van een extreem moeilijke taak, zijn niet gedoemd (en zullen naar alle waarschijnlijkheid niet ten onder gaan).’
LJUBLJANA – Het is nu een eeuw geleden sinds de dood van Vladimir Lenin en ruim drie decennia geleden dat zijn bolsjewistische project ineenstortte. Maar hoewel veel van zijn politieke leven vanuit het perspectief van vandaag zeer problematisch was, is zijn meedogenloze pragmatisme, zoals je het zou kunnen noemen, nog steeds actueel.
Denk aan Lenins bekende toewijding aan de ‘concrete analyse van de concrete situatie.’ Men moet zowel dogmatische trouw aan de zaak als gewetenloos opportunisme vermijden. Onder snel veranderende omstandigheden is de enige manier om echt trouw te blijven aan een principe – om ‘orthodox’ te blijven in de positieve zin van het woord – het veranderen van je eigen standpunt. Zo omarmden de bolsjewieken in 1922, nadat ze de burgeroorlog tegen alle verwachtingen in hadden gewonnen, de ‘Nieuwe Economische Politiek,’ die veel meer ruimte voor privé-eigendom en de markt toestond.
Om deze beslissing uit te leggen gebruikte Lenin de analogie van een bergbeklimmer die zich moet terugtrekken ‘om verder vooruit te komen.’ Na een opsomming van de successen en mislukkingen van de nieuwe Sovjetstaat, concludeerde hij: ‘Communisten die zich geen illusies maken, die niet toegeven aan moedeloosheid, en die hun kracht en flexibiliteit behouden “om steeds weer bij het begin te beginnen” bij het aanpakken van een extreem moeilijke taak, zijn niet gedoemd (en zullen naar alle waarschijnlijkheid niet ten onder gaan).’