NEW YORK – Over de hele wereld reageren overheden krachtdadig op de COVID-19-crisis met een gecombineerde respons, bestaande uit begrotings- en monetaire maatregelen, die al een niveau heeft bereikt van 10% van het mondiale bbp. Maar volgens de jongste wereldwijde inschatting door het Department of Economic and Social Affairs van de Verenigde Naties zullen deze stimuleringsmaatregelen de consumptie en de investeringen wellicht niet zoʼn grote impuls geven als de beleidsmakers hopen.
Het probleem is dat een aanzienlijk deel van het geld rechtstreeks naar de kapitaalbuffers wordt gesluisd, wat leidt tot een toename van de preventieve balansen. De situatie lijkt op de ʻliquiditeitsvalʼ die John Maynard Keynes zo veel zorgen baarde tijdens de Grote Depressie.
De huidige stimuleringsmaatregelen zijn begrijpelijkerwijs in grote haast – bijna in een vlaag van paniek – uitgerold, teneinde de economische gevolgen van de pandemie binnen de perken te houden. En ook al was deze aanpak ongericht en weinig nauwkeurig, veel commentatoren zullen betogen dat dit destijds de enige optie was. Zonder enorme injectie van noodliquiditeit zou er waarschijnlijk sprake zijn geweest van wijdverbreide faillissementen, verlies van organisatorisch kapitaal, en een nog steiler pad naar herstel.
Maar het is nu wel duidelijk dat de pandemie veel langer zal duren dan een paar weken, zoals aanvankelijk werd verondersteld toen deze noodmaatregelen werden doorgevoerd. Dit betekent dat deze programmaʼs allemaal zorgvuldiger zullen moeten worden beoordeeld, met het oog op de langere termijn. Tijdens periodes van diepgaande onzekerheid stijgen de preventieve besparingen doorgaans als huishoudens en bedrijven hun geld vasthouden uit angst voor wat er in het verschiet ligt.
De huidige crisis is geen uitzondering. Veel van het geld dat huishoudens en bedrijven ontvangen in de vorm van stimuleringscheques zal waarschijnlijk ongebruikt op hun bankrekening belanden, als gevolg van zorgen over de toekomst en een bredere vermindering van de bestedingsmogelijkheden. Tegelijkertijd zullen banken de overtollige liquiditeit vermoedelijk moeten vasthouden, bij gebrek aan kredietwaardige debiteuren die nieuwe leningen willen afsluiten.
Het is geen verrassing dat de overtollige reserves die in Amerikaanse deposito-instellingen worden vastgehouden tussen februari en april bijna zijn verdubbeld, van $1,5 bln naar $2,9 bln. Ter vergelijking: de overtollige reserves die tijdens de Grote Recessie door banken werden vastgehouden bereikten slechts een niveau van $1 bln. Deze enorme stijging van de bankreserves duidt erop dat het stimuleringsbeleid dat tot dusver is geïmplementeerd een lage vermenigvuldigingsfactor heeft gehad. Het is duidelijk dat louter bankkredieten ons niet uit de huidige economische impasse zullen gaan halen.
Wat de zaken er niet beter op maakt is dat de overtollige liquiditeit van vandaag de dag gepaard kan gaan met hoge sociale kosten. Afgezien van de gebruikelijke angsten over schulden en inflatie zijn er ook goede redenen om te vrezen dat het overtollige geld bij de banken zal worden ingezet voor financiële speculatie. Aandelenmarkten gaan nu al dagelijks flink op en neer, en deze volatiliteit kan er op haar beurt voor zorgen dat het klimaat van verhoogde onzekerheid wordt bestendigd, wat tot nog meer preventief gedrag zal leiden en zowel de consumptie als de investeringen zal ontmoedigen die nodig zijn voor het herstel.
In dat geval zullen we worden geconfronteerd met zowel een liquiditeitsval als een liquiditeitsraadsel: een enorme toename van de geldvoorraad en slechts een beperkt gebruik daarvan door huishoudens en bedrijven. Goed ontworpen stimuleringsmaatregelen zouden kunnen helpen als COVID-19 eenmaal onder controle is gebracht. Maar zolang de pandemie blijft voortrazen kan er geen sprake zijn van een terugkeer naar de normaliteit.
De sleutel is op dit moment dus het terugdringen van de risicoʼs en het versterken van de bestedingsprikkels. Zolang bedrijven zich zorgen maken dat de economie nog een half jaar tot een jaar zwak zal blijven, zullen ze hun investeringen uitstellen, waardoor het herstel wordt vertraagd. Slechts de staat kan deze vicieuze cirkel doorbreken. Overheden moeten zich verzekeren tegen de risicoʼs van vandaag de dag, door bedrijven compensatie te bieden voor het geval dat de economie zich op een bepaald moment nog niet heeft hersteld.
Er is hier al een model voor: ʻArrow-Debreu securitiesʼ (vernoemd naar de Nobelprijs-winnende economen Kenneth Arrow en Gérard Debreu) kunnen onder bepaalde, van te voren vastgelegde voorwaarden recht op uitkering verlenen. De overheid zou bijvoorbeeld de garantie kunnen afgeven dat als een huishouden vandaag de dag een auto koopt, en de curve van de epidemie een half jaar later op een bepaald punt blijkt te zijn blijven hangen, de maandelijkse aflossingen worden opgeschort. Op dezelfde manier kunnen inkomens-afhankelijke leningen worden gebruikt om de aankoop te bevorderen van een brede reeks duurzame consumptiegoederen, inclusief huisvesting. Soortgelijke voorzieningen zouden van toepassing kunnen zijn op de reële investeringen van bedrijven.
Overheden zouden ook het uitgeven van speciale vouchers kunnen overwegen om de consumptie van de huishoudens aan te jagen. Dit gebeurt nu al in China, waar de plaatselijke overheden van vijftig steden digitale coupons uitgeven die binnen een bepaalde periode kunnen worden gebruikt voor de aankoop van diverse goederen en diensten. De vervaldatum zorgt ervoor dat deze vouchers krachtige middelen ter bevordering van de consumptie en de algehele vraag op de korte termijn zijn – wanneer het het hardst nodig is.
Nu de pandemie waarschijnlijk veel langer gaat duren dan aanvankelijk werd gedacht, zullen nog meer stimuleringsmaatregelen nodig zijn. Hoewel de Verenigde Staten bijvoorbeeld al $3 bln hebben uitgegeven aan diverse vormen van hulp, zal dit geld zonder aanvullende – en naar je mag hopen beter ontworpen – maatregelen slechts de levens van vele bedrijven met een paar maanden verlengen, in plaats van ze te redden.
Eén aanpak die in diverse landen heeft gewerkt is het bieden van hulp aan bedrijven, op voorwaarde dat zij hun werknemers in dienst houden, door de loonkosten en andere kosten te ondersteunen, evenredig aan de inkomstenderving van een bedrijf. In de VS heeft afgevaardigde Pramila Jayapal, een lid van het Congres uit de staat Washington, wetgeving langs deze lijnen voorgesteld, evenals diverse senatoren.
Slecht ontworpen stimuleringsprogrammaʼs zijn niet alleen ineffectief, maar ook potentieel gevaarlijk. Slecht beleid kan bijdragen aan de ongelijkheid, instabiliteit zaaien en de politieke steun voor de overheid ondermijnen, juist op het moment dat die nodig is om te voorkomen dat de economie in een langdurige recessie terechtkomt. Gelukkig zijn er alternatieven. Maar of overheden die zullen implementeren staat nog te bezien.
De hierboven geuite meningen vormen geen weerspiegeling van de opinies van de Verenigde Naties of de lidstaten van de VN.
Vertaling: Menno Grootveld
NEW YORK – Over de hele wereld reageren overheden krachtdadig op de COVID-19-crisis met een gecombineerde respons, bestaande uit begrotings- en monetaire maatregelen, die al een niveau heeft bereikt van 10% van het mondiale bbp. Maar volgens de jongste wereldwijde inschatting door het Department of Economic and Social Affairs van de Verenigde Naties zullen deze stimuleringsmaatregelen de consumptie en de investeringen wellicht niet zoʼn grote impuls geven als de beleidsmakers hopen.
Het probleem is dat een aanzienlijk deel van het geld rechtstreeks naar de kapitaalbuffers wordt gesluisd, wat leidt tot een toename van de preventieve balansen. De situatie lijkt op de ʻliquiditeitsvalʼ die John Maynard Keynes zo veel zorgen baarde tijdens de Grote Depressie.
De huidige stimuleringsmaatregelen zijn begrijpelijkerwijs in grote haast – bijna in een vlaag van paniek – uitgerold, teneinde de economische gevolgen van de pandemie binnen de perken te houden. En ook al was deze aanpak ongericht en weinig nauwkeurig, veel commentatoren zullen betogen dat dit destijds de enige optie was. Zonder enorme injectie van noodliquiditeit zou er waarschijnlijk sprake zijn geweest van wijdverbreide faillissementen, verlies van organisatorisch kapitaal, en een nog steiler pad naar herstel.
Maar het is nu wel duidelijk dat de pandemie veel langer zal duren dan een paar weken, zoals aanvankelijk werd verondersteld toen deze noodmaatregelen werden doorgevoerd. Dit betekent dat deze programmaʼs allemaal zorgvuldiger zullen moeten worden beoordeeld, met het oog op de langere termijn. Tijdens periodes van diepgaande onzekerheid stijgen de preventieve besparingen doorgaans als huishoudens en bedrijven hun geld vasthouden uit angst voor wat er in het verschiet ligt.
De huidige crisis is geen uitzondering. Veel van het geld dat huishoudens en bedrijven ontvangen in de vorm van stimuleringscheques zal waarschijnlijk ongebruikt op hun bankrekening belanden, als gevolg van zorgen over de toekomst en een bredere vermindering van de bestedingsmogelijkheden. Tegelijkertijd zullen banken de overtollige liquiditeit vermoedelijk moeten vasthouden, bij gebrek aan kredietwaardige debiteuren die nieuwe leningen willen afsluiten.
Het is geen verrassing dat de overtollige reserves die in Amerikaanse deposito-instellingen worden vastgehouden tussen februari en april bijna zijn verdubbeld, van $1,5 bln naar $2,9 bln. Ter vergelijking: de overtollige reserves die tijdens de Grote Recessie door banken werden vastgehouden bereikten slechts een niveau van $1 bln. Deze enorme stijging van de bankreserves duidt erop dat het stimuleringsbeleid dat tot dusver is geïmplementeerd een lage vermenigvuldigingsfactor heeft gehad. Het is duidelijk dat louter bankkredieten ons niet uit de huidige economische impasse zullen gaan halen.
SPRING SALE: Save 40% on all new Digital or Digital Plus subscriptions
Subscribe now to gain greater access to Project Syndicate – including every commentary and our entire On Point suite of subscriber-exclusive content – starting at just $49.99.
Subscribe Now
Wat de zaken er niet beter op maakt is dat de overtollige liquiditeit van vandaag de dag gepaard kan gaan met hoge sociale kosten. Afgezien van de gebruikelijke angsten over schulden en inflatie zijn er ook goede redenen om te vrezen dat het overtollige geld bij de banken zal worden ingezet voor financiële speculatie. Aandelenmarkten gaan nu al dagelijks flink op en neer, en deze volatiliteit kan er op haar beurt voor zorgen dat het klimaat van verhoogde onzekerheid wordt bestendigd, wat tot nog meer preventief gedrag zal leiden en zowel de consumptie als de investeringen zal ontmoedigen die nodig zijn voor het herstel.
In dat geval zullen we worden geconfronteerd met zowel een liquiditeitsval als een liquiditeitsraadsel: een enorme toename van de geldvoorraad en slechts een beperkt gebruik daarvan door huishoudens en bedrijven. Goed ontworpen stimuleringsmaatregelen zouden kunnen helpen als COVID-19 eenmaal onder controle is gebracht. Maar zolang de pandemie blijft voortrazen kan er geen sprake zijn van een terugkeer naar de normaliteit.
De sleutel is op dit moment dus het terugdringen van de risicoʼs en het versterken van de bestedingsprikkels. Zolang bedrijven zich zorgen maken dat de economie nog een half jaar tot een jaar zwak zal blijven, zullen ze hun investeringen uitstellen, waardoor het herstel wordt vertraagd. Slechts de staat kan deze vicieuze cirkel doorbreken. Overheden moeten zich verzekeren tegen de risicoʼs van vandaag de dag, door bedrijven compensatie te bieden voor het geval dat de economie zich op een bepaald moment nog niet heeft hersteld.
Er is hier al een model voor: ʻArrow-Debreu securitiesʼ (vernoemd naar de Nobelprijs-winnende economen Kenneth Arrow en Gérard Debreu) kunnen onder bepaalde, van te voren vastgelegde voorwaarden recht op uitkering verlenen. De overheid zou bijvoorbeeld de garantie kunnen afgeven dat als een huishouden vandaag de dag een auto koopt, en de curve van de epidemie een half jaar later op een bepaald punt blijkt te zijn blijven hangen, de maandelijkse aflossingen worden opgeschort. Op dezelfde manier kunnen inkomens-afhankelijke leningen worden gebruikt om de aankoop te bevorderen van een brede reeks duurzame consumptiegoederen, inclusief huisvesting. Soortgelijke voorzieningen zouden van toepassing kunnen zijn op de reële investeringen van bedrijven.
Overheden zouden ook het uitgeven van speciale vouchers kunnen overwegen om de consumptie van de huishoudens aan te jagen. Dit gebeurt nu al in China, waar de plaatselijke overheden van vijftig steden digitale coupons uitgeven die binnen een bepaalde periode kunnen worden gebruikt voor de aankoop van diverse goederen en diensten. De vervaldatum zorgt ervoor dat deze vouchers krachtige middelen ter bevordering van de consumptie en de algehele vraag op de korte termijn zijn – wanneer het het hardst nodig is.
Nu de pandemie waarschijnlijk veel langer gaat duren dan aanvankelijk werd gedacht, zullen nog meer stimuleringsmaatregelen nodig zijn. Hoewel de Verenigde Staten bijvoorbeeld al $3 bln hebben uitgegeven aan diverse vormen van hulp, zal dit geld zonder aanvullende – en naar je mag hopen beter ontworpen – maatregelen slechts de levens van vele bedrijven met een paar maanden verlengen, in plaats van ze te redden.
Eén aanpak die in diverse landen heeft gewerkt is het bieden van hulp aan bedrijven, op voorwaarde dat zij hun werknemers in dienst houden, door de loonkosten en andere kosten te ondersteunen, evenredig aan de inkomstenderving van een bedrijf. In de VS heeft afgevaardigde Pramila Jayapal, een lid van het Congres uit de staat Washington, wetgeving langs deze lijnen voorgesteld, evenals diverse senatoren.
Slecht ontworpen stimuleringsprogrammaʼs zijn niet alleen ineffectief, maar ook potentieel gevaarlijk. Slecht beleid kan bijdragen aan de ongelijkheid, instabiliteit zaaien en de politieke steun voor de overheid ondermijnen, juist op het moment dat die nodig is om te voorkomen dat de economie in een langdurige recessie terechtkomt. Gelukkig zijn er alternatieven. Maar of overheden die zullen implementeren staat nog te bezien.
De hierboven geuite meningen vormen geen weerspiegeling van de opinies van de Verenigde Naties of de lidstaten van de VN.
Vertaling: Menno Grootveld