NAIROBI - Trwają wysiłki na rzecz budowy rodzącego się przemysłu zielonego wodoru w Afryce, a w szczególności w Parku Narodowym Tsau Khaeb w Namibii. W maju tego roku rząd Namibii podpisał umowę z firmą Hyphen Hydrogen Energy dotyczącą wykonalności i wdrożenia projektu produkcji i dostaw zielonego wodoru w pobliżu nadmorskiego miasta Lüderitz. W czerwcu rząd zgodził się objąć 24% udziałów w projekcie o wartości 10 miliardów dolarów, którego wartość jest prawie równa PKB Namibii.
Oczekuje się, że po osiągnięciu pełnej operacyjności, projekt będzie produkował 350 000 ton metrycznych zielonego wodoru rocznie i stworzy 3 000 stałych miejsc pracy (oprócz 15 000 tymczasowych miejsc pracy w budownictwie). Mogłoby to zapewnić Namibii pozycję głównego producenta taniego zielonego wodoru. Pozostają jednak ważne pytania dotyczące lokalnej wartości projektu i tego, jak uniknąć stworzenia kolejnego przemysłu wydobywczego.
Przez dziesięciolecia kraje afrykańskie zainwestowały miliardy dolarów w systemy energetyczne oparte na paliwach kopalnych, a mimo to 600 milionów ludzi na tym kontynencie pozostaje bez dostępu do energii elektrycznej. Nawet gdy globalne ocieplenie niszczy ekosystemy, podważa bezpieczeństwo żywnościowe oraz pogarsza niedobór wody, Afryka wciąż w dużym stopniu opiera się na paliwach kopalnych; odnawialne źródła energii stanowią jedynie około 21% produkcji energii elektrycznej. Jednak szybko narastający kryzys klimatyczny oznacza, że pilnie potrzebna jest reorientacja systemu energetycznego kontynentu z dala od ropy naftowej i gazu.
Szybkie upowszechnienie energii odnawialnej może być przełomowe, pomagając Afryce sprostać podwójnym wyzwaniom: zmianom klimatycznym oraz niedorozwojowi. Aby jednak zapewnić dostęp do energii elektrycznej dla wszystkich, takie systemy muszą być zarówno przyjazne dla środowiska oraz sprzyjać włączeniu społecznemu. Jak na ironię, ograniczona infrastruktura energetyczna kontynentu oznacza, że kraje afrykańskie mogą przeskoczyć paliwa kopalne (unikając w ten sposób osieroconych aktywów, gdy świat przechodzi na energię odnawialną) i zbudować zieloną gospodarkę opartą na odnawialnych źródłach energii i zaprojektowaną tak, aby zaspokoić ich potrzeby.
Tani zielony wodór może zwiększyć dostęp do energii na kontynencie i przyspieszyć przejście na odnawialne źródła energii. A poprzez tworzenie lokalnych łańcuchów wartości, generowanie zielonych miejsc pracy oraz transfer technologii i wiedzy, może również w ogromnym stopniu przyczynić się do rozwoju krajów producenckich.
Aby jednak czerpać te korzyści, rozwój zielonego wodoru w Afryce musi przede wszystkim służyć afrykańskim interesom. Oznacza to, że procesy i polisy dotyczące wytwarzania i wykorzystywania zielonego wodoru muszą być zgodne ze standardami określonymi w Celach Zrównoważonego Rozwoju - ambitnych globalnych celach wprowadzonych przez Organizację Narodów Zjednoczonych w 2015 roku. Muszą one również spełniać cele porozumienia klimatycznego z Paryża i Agendy 2063 Unii Afrykańskiej.
Takie projekty muszą również utrzymywać integralność ekosystemu, promować godną pracę i dobrobyt gospodarczy, zwiększać integrację i spójność społeczną oraz przestrzegać praw człowieka. Co najważniejsze, cele te można osiągnąć jedynie poprzez uzyskanie szerokiej akceptacji społecznej: wolnej, uprzedniej i świadomej zgody oraz udziału potencjalnie dotkniętych społeczności.
Dobre zarządzanie i przejrzystość w rozwoju zielonego wodoru mogą zmienić relacje władzy między krajami rozwiniętymi a krajami afrykańskimi. Zamiast wpadać w pułapkę "zielonego kolonializmu," kraje te mogłyby budować równorzędne partnerstwa, które zajmowałyby się kwestiami sprawiedliwości i własności, integracji, konkurencji o zasoby oraz przesiedleń.
Projekty związane z zielonym wodorem wiążą się z poważnymi zagrożeniami. Najważniejsze z nich to konflikty związane z użytkowaniem gruntów, przymusowe przesiedlenia, wywłaszczenia i inne potencjalne naruszenia praw człowieka. Istnieją również obawy środowiskowe, w tym fakt, że produkcja wymaga dużej ilości słodkiej wody. Biorąc pod uwagę, że co trzeci mieszkaniec Afryki boryka się z niedoborem wody, rozwój tego źródła energii może spotęgować ten problem, a nawet wywołać lub zaostrzyć konflikty, zwłaszcza w najbardziej suchych regionach Afryki.
Co więcej, duże zakłady, a także infrastruktura eksportowa, mogą uszkodzić delikatne ekosystemy, zniszczyć obszary chronione i zagrozić życiu morskiemu. Jest to szczególnie prawdziwe, jeśli odsolona woda morska jest wykorzystywana do produkcji wodoru, a powstała nieoczyszczona solanka jest uwalniana do lokalnych zbiorników wodnych.
Największą obawą jest jednak to, że zielony wodór produkowany w Afryce mógłby być eksportowany gdzie indziej. Zniweczyłoby to cel rozwoju odnawialnych źródeł energii na tym kontynencie. Zamiast rozszerzać dostęp do energii elektrycznej i zwiększać odporność na zmiany klimatu, ten nowy przemysł byłby jedynie najnowszym z długiej linii niesprawiedliwości energetycznej. Byłoby to również marnotrawstwo: przekształcanie wodoru w pochodne, takie jak amoniak - które są bardziej odpowiednie do transportu - może powodować 13-25% stratę energii, podczas gdy sam transport wymaga dużych nakładów energii.
Zielony wodór może napędzać wzrost gospodarczy i dobrobyt krajów, które go produkują. Aby jednak wykorzystać potencjał gospodarki napędzanej wodorem, afrykańscy przywódcy muszą zadbać, by przemysł ten był zorganizowany w taki sposób, by zapewnić sprawiedliwą transformację energetyczną na kontynencie i służyć potrzebom lokalnych społeczności, a nie interesom zagranicznym.
Z angielskiego przetłumaczyła Marz McNamer
NAIROBI - Trwają wysiłki na rzecz budowy rodzącego się przemysłu zielonego wodoru w Afryce, a w szczególności w Parku Narodowym Tsau Khaeb w Namibii. W maju tego roku rząd Namibii podpisał umowę z firmą Hyphen Hydrogen Energy dotyczącą wykonalności i wdrożenia projektu produkcji i dostaw zielonego wodoru w pobliżu nadmorskiego miasta Lüderitz. W czerwcu rząd zgodził się objąć 24% udziałów w projekcie o wartości 10 miliardów dolarów, którego wartość jest prawie równa PKB Namibii.
Oczekuje się, że po osiągnięciu pełnej operacyjności, projekt będzie produkował 350 000 ton metrycznych zielonego wodoru rocznie i stworzy 3 000 stałych miejsc pracy (oprócz 15 000 tymczasowych miejsc pracy w budownictwie). Mogłoby to zapewnić Namibii pozycję głównego producenta taniego zielonego wodoru. Pozostają jednak ważne pytania dotyczące lokalnej wartości projektu i tego, jak uniknąć stworzenia kolejnego przemysłu wydobywczego.
Przez dziesięciolecia kraje afrykańskie zainwestowały miliardy dolarów w systemy energetyczne oparte na paliwach kopalnych, a mimo to 600 milionów ludzi na tym kontynencie pozostaje bez dostępu do energii elektrycznej. Nawet gdy globalne ocieplenie niszczy ekosystemy, podważa bezpieczeństwo żywnościowe oraz pogarsza niedobór wody, Afryka wciąż w dużym stopniu opiera się na paliwach kopalnych; odnawialne źródła energii stanowią jedynie około 21% produkcji energii elektrycznej. Jednak szybko narastający kryzys klimatyczny oznacza, że pilnie potrzebna jest reorientacja systemu energetycznego kontynentu z dala od ropy naftowej i gazu.
Szybkie upowszechnienie energii odnawialnej może być przełomowe, pomagając Afryce sprostać podwójnym wyzwaniom: zmianom klimatycznym oraz niedorozwojowi. Aby jednak zapewnić dostęp do energii elektrycznej dla wszystkich, takie systemy muszą być zarówno przyjazne dla środowiska oraz sprzyjać włączeniu społecznemu. Jak na ironię, ograniczona infrastruktura energetyczna kontynentu oznacza, że kraje afrykańskie mogą przeskoczyć paliwa kopalne (unikając w ten sposób osieroconych aktywów, gdy świat przechodzi na energię odnawialną) i zbudować zieloną gospodarkę opartą na odnawialnych źródłach energii i zaprojektowaną tak, aby zaspokoić ich potrzeby.
Tani zielony wodór może zwiększyć dostęp do energii na kontynencie i przyspieszyć przejście na odnawialne źródła energii. A poprzez tworzenie lokalnych łańcuchów wartości, generowanie zielonych miejsc pracy oraz transfer technologii i wiedzy, może również w ogromnym stopniu przyczynić się do rozwoju krajów producenckich.
Aby jednak czerpać te korzyści, rozwój zielonego wodoru w Afryce musi przede wszystkim służyć afrykańskim interesom. Oznacza to, że procesy i polisy dotyczące wytwarzania i wykorzystywania zielonego wodoru muszą być zgodne ze standardami określonymi w Celach Zrównoważonego Rozwoju - ambitnych globalnych celach wprowadzonych przez Organizację Narodów Zjednoczonych w 2015 roku. Muszą one również spełniać cele porozumienia klimatycznego z Paryża i Agendy 2063 Unii Afrykańskiej.
SPRING SALE: Save 40% on all new Digital or Digital Plus subscriptions
Subscribe now to gain greater access to Project Syndicate – including every commentary and our entire On Point suite of subscriber-exclusive content – starting at just $49.99.
Subscribe Now
Takie projekty muszą również utrzymywać integralność ekosystemu, promować godną pracę i dobrobyt gospodarczy, zwiększać integrację i spójność społeczną oraz przestrzegać praw człowieka. Co najważniejsze, cele te można osiągnąć jedynie poprzez uzyskanie szerokiej akceptacji społecznej: wolnej, uprzedniej i świadomej zgody oraz udziału potencjalnie dotkniętych społeczności.
Dobre zarządzanie i przejrzystość w rozwoju zielonego wodoru mogą zmienić relacje władzy między krajami rozwiniętymi a krajami afrykańskimi. Zamiast wpadać w pułapkę "zielonego kolonializmu," kraje te mogłyby budować równorzędne partnerstwa, które zajmowałyby się kwestiami sprawiedliwości i własności, integracji, konkurencji o zasoby oraz przesiedleń.
Projekty związane z zielonym wodorem wiążą się z poważnymi zagrożeniami. Najważniejsze z nich to konflikty związane z użytkowaniem gruntów, przymusowe przesiedlenia, wywłaszczenia i inne potencjalne naruszenia praw człowieka. Istnieją również obawy środowiskowe, w tym fakt, że produkcja wymaga dużej ilości słodkiej wody. Biorąc pod uwagę, że co trzeci mieszkaniec Afryki boryka się z niedoborem wody, rozwój tego źródła energii może spotęgować ten problem, a nawet wywołać lub zaostrzyć konflikty, zwłaszcza w najbardziej suchych regionach Afryki.
Co więcej, duże zakłady, a także infrastruktura eksportowa, mogą uszkodzić delikatne ekosystemy, zniszczyć obszary chronione i zagrozić życiu morskiemu. Jest to szczególnie prawdziwe, jeśli odsolona woda morska jest wykorzystywana do produkcji wodoru, a powstała nieoczyszczona solanka jest uwalniana do lokalnych zbiorników wodnych.
Największą obawą jest jednak to, że zielony wodór produkowany w Afryce mógłby być eksportowany gdzie indziej. Zniweczyłoby to cel rozwoju odnawialnych źródeł energii na tym kontynencie. Zamiast rozszerzać dostęp do energii elektrycznej i zwiększać odporność na zmiany klimatu, ten nowy przemysł byłby jedynie najnowszym z długiej linii niesprawiedliwości energetycznej. Byłoby to również marnotrawstwo: przekształcanie wodoru w pochodne, takie jak amoniak - które są bardziej odpowiednie do transportu - może powodować 13-25% stratę energii, podczas gdy sam transport wymaga dużych nakładów energii.
Zielony wodór może napędzać wzrost gospodarczy i dobrobyt krajów, które go produkują. Aby jednak wykorzystać potencjał gospodarki napędzanej wodorem, afrykańscy przywódcy muszą zadbać, by przemysł ten był zorganizowany w taki sposób, by zapewnić sprawiedliwą transformację energetyczną na kontynencie i służyć potrzebom lokalnych społeczności, a nie interesom zagranicznym.
Z angielskiego przetłumaczyła Marz McNamer