NEW YORK – Van de poging van de Republikeinen in de VS om het Hooggerechtshof de uitspraak in de zaak Roe v. Wade uit 1973, waarin het recht van de vrouw op abortus is vastgelegd, te laten terugdraaien, tot de toenemende beperkingen in Polen van de toegang tot anti-conceptie en de onderdrukking in Brazilië van het onderricht over seksuele gezondheid, is dit een moeilijke tijd voor vrouwen. Maar als de mondiale feministische beweging in de loop der jaren iets heeft bewezen is het wel dat zij krachtige weerstand kan overwinnen om de rechten van gemarginaliseerde groepen te verdedigen. In 2020 zal zij dat weer doen.
De uitdaging is enorm. Het onvermijdelijke gevolg van het autoritarisme, het etno-nationalisme en de xenofobie die door de politieke leiders van veel landen is omarmd – met name in Brazilië, Hongarije, India, Turkije en de Verenigde Staten – is de voortzetting van regressieve gendernormen.
Volgens “sterke mannen” als Braziliëʼs Jair Bolsonaro, Hongarijeʼs Viktor Orbán en India’s Narendra Modi worden vrouwen geboren om echtgenotes en moeders te zijn; zijn immigranten en raciale, religieuze en etnische minderheden gevaarlijk en inferieur; en verdienen LHBTQI+-personen het om uitgedreven en gedetineerd te worden, of zelfs ter dood te worden gebracht. Deze leiders hebben medestanders aangemoedigd om zich in te laten met discriminatie en gewelddadige aanvallen op raciale en andere minderheden, migranten, vrouwen en andere gemarginaliseerde groepen.
Via maatregelen als beperkingen van abortus en anti-conceptie, en de afschaffing van de bescherming van LHBTQI+-mensen, hebben deze leiders getracht de lichamen, seksualiteit en voortplanting van mensen te controleren, en diegenen te straffen die hun achterhaalde inzichten trotseren. Onmiddellijk nadat hij president was geworden heeft Donald Trump bijvoorbeeld de “mondiale gag rule” opnieuw ingevoerd, die – omdat zij Amerikaanse hulp blokkeert aan iedere internationale organisatie die abortushulp biedt of daarvoor pleit – dodelijk is voor vrouwen.
Niettemin heb ik als voorzitter van de International Women’s Health Coalition en als voorvechter van vrouwenrechten uit de eerste hand kunnen zien waartoe de feministische beweging in staat is. Neem de strijd van Argentijnse feministen tegen de zeer restrictieve abortuswetten in hun land.
Twintig jaar geleden weigerden Argentijnse diplomaten bij de Verenigde Naties zelfs maar de notie van seksuele gezondheid of de voortplantingsrechten te erkennen. Maar in 2005 lanceerden Argentijnse feministen de National Campagne voor het Recht op Legale, Veilige en Gratis Abortus, waarmee ze een afmattende strijd begonnen tegen sterke tegenstanders.
In 2018 gingen honderdduizenden activisten in het hele land de straat op met groene handschoenen aan (wat nu een mondiaal symbool is geworden van de strijd voor abortusrechten) om te eisen dat de Senaat een wet zou aannemen die abortus legaliseert. Zij verloren, maar slechts met een kleine marge – een uitkomst die nog maar een paar decennia eerder onmogeljk zou hebben geleken. En ze zijn blijven strijden. Vorige maand heeft Argentinië een president geïnaugureerd, Alberto Fernández, die heeft beloofd abortus te zullen legaliseren.
Het verwezenlijken van sociale verandering om gemarginaliseerde groepen te beschermen is nooit makkelijk. Er is geen sprake van snelle overwinningen op een zwakke oppositie. Maar feministen hebben telkens weer bewezen dat veranderingen die ooit onmogelijk leken dankzij hun aanhoudende inzet later onvermijdelijk kunnen lijken.
Alleen al het afgelopen jaar hebben zich talloze voorbeelden voorgedaan van dergelijke veranderingen. De Mexicaanse deelstaat Oaxaca en de Australische deelstaat New South Wales hebben abortus uit het strafrecht gehaald, evenals Noord-Ierland, terwijl anderen hun wetten hebben geliberaliseerd, waardoor de omstandigheden waaronder vrouwen toegang hebben tot veilige, legale abortusdiensten zijn verruimd. In april heeft het Hooggerechtshof in Zuid-Korea de abortuswet van het land ongrondwettig verklaard, waardoor de weg is vrijgemaakt voor de decriminalisering later dit jaar.
Naast abortus hebben Oostenrijk, Ecuador, Noord-Ierland en Taiwan in 2019 allemaal het homohuwelijk gelegaliseerd. Bovendien heeft Finland, in een opmerkelijke verschuiving van de politieke macht, Sanna Marin, een 34-jarige vrouw, tot premier gekozen. Vrouwen leiden nu alle vijf de politieke partijen die in de regeringscoalitie van het land zitten, en vier van hen zijn jonger dan veertig.
Pleitbezorgers van vrouwenrechten willen van 2020 op zʼn minst net zoʼn belangrijk jaar maken in de mondiale strijd voor gelijkheid, niet alleen voor vrouwen en meisjes, maar voor iedereen. In India geven vrouwen bijvoorbeeld leiding aan de betogingen tegen een nieuwe wet op het burgerschap die moslims discrimineert.
Bijzonder inspirerend zijn de jonge vrouwelijke en niet-binair-seksuele activisten die de bewegingen aanvoeren voor transformatieve verandering. Emma González eist bijvoorbeeld hervorming van de wapenwetten in de VS; Bertha Zúñiga komt op voor de landrechten van de inheemse volkeren van Honduras; en Jamie Margolin en Greta Thunberg zijn opgestaan als toonaangevende klimaatactivisten.
Dit jaar is het de 25e verjaardag van de Beijing Declaration and Platform for Action van de Verenigde Naties, die vrouwenrechten als mensenrechten heeft erkend en de gendergelijkheid stevig op de mondiale agenda heeft geplaatst. Sinds het platform in het leven werd geroepen is het door activisten gebruikt om overheden aan hun beloftes te houden in een brede reeks kwesties, inclusief de moedersterfte, kinderhuwelijken, op gender gebaseerd geweld, politieke participatie en voortplantingsrechten.
Feministische activisten zullen dit werk voortzetten op het Beijing+25 Generation Equality Forum, bijeengeroepen door Mexico en Frankrijk, in Mexico City in mei en in Parijs in juli. Daar zullen zij oproepen tot stoutmoedige nieuwe stappen om elkaar overlappende problemen als de klimaatverandering en de vluchtelingencrisis aan te pakken.
Dit bredere perspectief is van cruciaal belang. Feministen moeten hun bondgenootschappen met andere progressieve bewegingen versterken, vooral die bewegingen die strijden voor ecologische duurzaamheid, raciale gerechtigheid en LHBTQI+-rechten. Alleen door samen te mobiliseren en elkaars agendaʼs te ondersteunen kunnen we de wit-nationalistische, hetero-normatieve, paternalistische en uitbuitende krachten overwinnen om een rechtvaardiger, gelijker en duurzamer wereld op te bouwen.
De gevolgen van deze inspanningen zullen vormgegeven worden door de beslissingen van burgers en beleidsmakers. Vooral de Amerikaanse presidentsverkiezingen in november zullen gevolgrijk zijn: of we het nu leuk vinden of niet, de VS hebben een buitensporig grote invloed op de manier waarop de rest van de wereld omgaat met kwesties die uiteenlopen van klimaatactie en buitenlandse hulp tot diplomatie en mensenrechten.
Als Trump de verkiezingen verliest kunnen de VS opnieuw een positief voorbeeld stellen, de multilaterale samenwerking nieuw leven inblazen, de steun voor VN-agentschappen die werken aan de gezondheidszorg en de mensenrechten hernieuwen, en garanderen dat belangrijke posities in het overheids- en justitiële apparaat weer worden ingenomen door gekwalificeerde individuen die de mensenrechten en de rechtsstaat steunen. Maar wat er ook gebeurt, één ding is zeker: de feministische beweging en haar progressieve bondgenoten zullen nooit opgeven.
Vertaling: Menno Grootveld
NEW YORK – Van de poging van de Republikeinen in de VS om het Hooggerechtshof de uitspraak in de zaak Roe v. Wade uit 1973, waarin het recht van de vrouw op abortus is vastgelegd, te laten terugdraaien, tot de toenemende beperkingen in Polen van de toegang tot anti-conceptie en de onderdrukking in Brazilië van het onderricht over seksuele gezondheid, is dit een moeilijke tijd voor vrouwen. Maar als de mondiale feministische beweging in de loop der jaren iets heeft bewezen is het wel dat zij krachtige weerstand kan overwinnen om de rechten van gemarginaliseerde groepen te verdedigen. In 2020 zal zij dat weer doen.
De uitdaging is enorm. Het onvermijdelijke gevolg van het autoritarisme, het etno-nationalisme en de xenofobie die door de politieke leiders van veel landen is omarmd – met name in Brazilië, Hongarije, India, Turkije en de Verenigde Staten – is de voortzetting van regressieve gendernormen.
Volgens “sterke mannen” als Braziliëʼs Jair Bolsonaro, Hongarijeʼs Viktor Orbán en India’s Narendra Modi worden vrouwen geboren om echtgenotes en moeders te zijn; zijn immigranten en raciale, religieuze en etnische minderheden gevaarlijk en inferieur; en verdienen LHBTQI+-personen het om uitgedreven en gedetineerd te worden, of zelfs ter dood te worden gebracht. Deze leiders hebben medestanders aangemoedigd om zich in te laten met discriminatie en gewelddadige aanvallen op raciale en andere minderheden, migranten, vrouwen en andere gemarginaliseerde groepen.
Via maatregelen als beperkingen van abortus en anti-conceptie, en de afschaffing van de bescherming van LHBTQI+-mensen, hebben deze leiders getracht de lichamen, seksualiteit en voortplanting van mensen te controleren, en diegenen te straffen die hun achterhaalde inzichten trotseren. Onmiddellijk nadat hij president was geworden heeft Donald Trump bijvoorbeeld de “mondiale gag rule” opnieuw ingevoerd, die – omdat zij Amerikaanse hulp blokkeert aan iedere internationale organisatie die abortushulp biedt of daarvoor pleit – dodelijk is voor vrouwen.
Niettemin heb ik als voorzitter van de International Women’s Health Coalition en als voorvechter van vrouwenrechten uit de eerste hand kunnen zien waartoe de feministische beweging in staat is. Neem de strijd van Argentijnse feministen tegen de zeer restrictieve abortuswetten in hun land.
Twintig jaar geleden weigerden Argentijnse diplomaten bij de Verenigde Naties zelfs maar de notie van seksuele gezondheid of de voortplantingsrechten te erkennen. Maar in 2005 lanceerden Argentijnse feministen de National Campagne voor het Recht op Legale, Veilige en Gratis Abortus, waarmee ze een afmattende strijd begonnen tegen sterke tegenstanders.
SPRING SALE: Save 40% on all new Digital or Digital Plus subscriptions
Subscribe now to gain greater access to Project Syndicate – including every commentary and our entire On Point suite of subscriber-exclusive content – starting at just $49.99.
Subscribe Now
In 2018 gingen honderdduizenden activisten in het hele land de straat op met groene handschoenen aan (wat nu een mondiaal symbool is geworden van de strijd voor abortusrechten) om te eisen dat de Senaat een wet zou aannemen die abortus legaliseert. Zij verloren, maar slechts met een kleine marge – een uitkomst die nog maar een paar decennia eerder onmogeljk zou hebben geleken. En ze zijn blijven strijden. Vorige maand heeft Argentinië een president geïnaugureerd, Alberto Fernández, die heeft beloofd abortus te zullen legaliseren.
Het verwezenlijken van sociale verandering om gemarginaliseerde groepen te beschermen is nooit makkelijk. Er is geen sprake van snelle overwinningen op een zwakke oppositie. Maar feministen hebben telkens weer bewezen dat veranderingen die ooit onmogelijk leken dankzij hun aanhoudende inzet later onvermijdelijk kunnen lijken.
Alleen al het afgelopen jaar hebben zich talloze voorbeelden voorgedaan van dergelijke veranderingen. De Mexicaanse deelstaat Oaxaca en de Australische deelstaat New South Wales hebben abortus uit het strafrecht gehaald, evenals Noord-Ierland, terwijl anderen hun wetten hebben geliberaliseerd, waardoor de omstandigheden waaronder vrouwen toegang hebben tot veilige, legale abortusdiensten zijn verruimd. In april heeft het Hooggerechtshof in Zuid-Korea de abortuswet van het land ongrondwettig verklaard, waardoor de weg is vrijgemaakt voor de decriminalisering later dit jaar.
Naast abortus hebben Oostenrijk, Ecuador, Noord-Ierland en Taiwan in 2019 allemaal het homohuwelijk gelegaliseerd. Bovendien heeft Finland, in een opmerkelijke verschuiving van de politieke macht, Sanna Marin, een 34-jarige vrouw, tot premier gekozen. Vrouwen leiden nu alle vijf de politieke partijen die in de regeringscoalitie van het land zitten, en vier van hen zijn jonger dan veertig.
Pleitbezorgers van vrouwenrechten willen van 2020 op zʼn minst net zoʼn belangrijk jaar maken in de mondiale strijd voor gelijkheid, niet alleen voor vrouwen en meisjes, maar voor iedereen. In India geven vrouwen bijvoorbeeld leiding aan de betogingen tegen een nieuwe wet op het burgerschap die moslims discrimineert.
Bijzonder inspirerend zijn de jonge vrouwelijke en niet-binair-seksuele activisten die de bewegingen aanvoeren voor transformatieve verandering. Emma González eist bijvoorbeeld hervorming van de wapenwetten in de VS; Bertha Zúñiga komt op voor de landrechten van de inheemse volkeren van Honduras; en Jamie Margolin en Greta Thunberg zijn opgestaan als toonaangevende klimaatactivisten.
Dit jaar is het de 25e verjaardag van de Beijing Declaration and Platform for Action van de Verenigde Naties, die vrouwenrechten als mensenrechten heeft erkend en de gendergelijkheid stevig op de mondiale agenda heeft geplaatst. Sinds het platform in het leven werd geroepen is het door activisten gebruikt om overheden aan hun beloftes te houden in een brede reeks kwesties, inclusief de moedersterfte, kinderhuwelijken, op gender gebaseerd geweld, politieke participatie en voortplantingsrechten.
Feministische activisten zullen dit werk voortzetten op het Beijing+25 Generation Equality Forum, bijeengeroepen door Mexico en Frankrijk, in Mexico City in mei en in Parijs in juli. Daar zullen zij oproepen tot stoutmoedige nieuwe stappen om elkaar overlappende problemen als de klimaatverandering en de vluchtelingencrisis aan te pakken.
Dit bredere perspectief is van cruciaal belang. Feministen moeten hun bondgenootschappen met andere progressieve bewegingen versterken, vooral die bewegingen die strijden voor ecologische duurzaamheid, raciale gerechtigheid en LHBTQI+-rechten. Alleen door samen te mobiliseren en elkaars agendaʼs te ondersteunen kunnen we de wit-nationalistische, hetero-normatieve, paternalistische en uitbuitende krachten overwinnen om een rechtvaardiger, gelijker en duurzamer wereld op te bouwen.
De gevolgen van deze inspanningen zullen vormgegeven worden door de beslissingen van burgers en beleidsmakers. Vooral de Amerikaanse presidentsverkiezingen in november zullen gevolgrijk zijn: of we het nu leuk vinden of niet, de VS hebben een buitensporig grote invloed op de manier waarop de rest van de wereld omgaat met kwesties die uiteenlopen van klimaatactie en buitenlandse hulp tot diplomatie en mensenrechten.
Als Trump de verkiezingen verliest kunnen de VS opnieuw een positief voorbeeld stellen, de multilaterale samenwerking nieuw leven inblazen, de steun voor VN-agentschappen die werken aan de gezondheidszorg en de mensenrechten hernieuwen, en garanderen dat belangrijke posities in het overheids- en justitiële apparaat weer worden ingenomen door gekwalificeerde individuen die de mensenrechten en de rechtsstaat steunen. Maar wat er ook gebeurt, één ding is zeker: de feministische beweging en haar progressieve bondgenoten zullen nooit opgeven.
Vertaling: Menno Grootveld