new green deal Michael Brochstein/SOPA Images/LightRocket via Getty Images

Van de Gele Hesjes naar een Green New Deal

NEW YORK – Het is oud nieuws dat grote delen van de samenleving zeer ontevreden zijn geworden over wat zij zien als “het establishment,” in het bijzonder de politieke klasse. De protesten van de “Gele Hesjes” in Frankrijk, op gang gebracht door het voornemen van president Emmanuel Macron om de dieselaccijns te verhogen, uit naam van de strijd tegen de klimaatverandering, zijn slechts het jongste voorbeeld van de omvang van deze vervreemding.

Er zijn goede redenen voor de ontevredenheid: vier decennia van beloften van politieke leiders van zowel centrum-links als centrum-rechts, waarin het neoliberale geloof werd beleden dat de mondialisering, de financialisering, de deregulering en de privatisering, en een heel scala aan aanverwante hervormingen tot ongekende voorspoed zouden leiden, zijn onvervuld gebleven. Terwijl een kleine elite het heel goed lijkt te hebben gedaan, zijn grote delen van de bevolking uit de middenklasse weggevallen en in een nieuwe wereld van kwetsbaarheid en onzekerheid terechtgekomen. Zelfs leiders van landen met een lage maar toenemende ongelijkheid hebben de toorn van het publiek gevoeld.

Als we puur naar de cijfers kijken ziet Frankrijk er beter uit dan de meeste andere landen. Maar het zijn niet de cijfers die tellen, het gaat om de perceptie. Zelfs in Frankrijk, dat een deel van het extremisme van het tijdperk Reagan-Thatcher wist te vermijden, gaan de zaken voor velen niet goed. Als de belastingen voor de rijken worden verlaagd en voor gewone burgers worden verhoogd, teneinde de begroting sluitend te krijgen (in opdracht van Brussel of van goed bij kas zittende financiers), hoeft het geen verbazing te wekken dat sommigen kwaad zijn. Het refrein van de Gele Hesjes spreekt hun zorgen uit: “De regering heeft het over het einde van de wereld. Wij maken ons zorgen over het einde van de maand.”

Er is kortom sprake van een enorm wantrouwen jegens overheden en politici, wat betekent dat het vragen om het brengen van offers vandaag de dag in ruil voor de belofte van een beter leven morgen geen weerklank vindt. En dat geldt vooral voor het zogenoemde “trickle down”-beleid: belastingvoordeeltjes voor de rijken waar uiteindelijk iedereen van zou moeten profiteren.

Toen ik bij de Wereldbank werkte, was de eerste les bij beleidshervormingen dat volgorde en timing heel belangrijk zijn. De belofte van de Green New Deal die nu door progressieven in de Verenigde Staten wordt voorgesteld maakt wat dat betreft de juiste keuzes.

Deze Green New Deal is gebaseerd op drie waarnemingen. In de eerste plaats zijn er ongebruikte en onderbenutte hulpbronnen – met name menselijk talent – die effectief kunnen worden ingezet. In de tweede plaats zouden, als er meer vraag zou zijn naar degenen met minder hoogontwikkelde vaardigheden, de lonen en levensstandaarden van deze mensen erop vooruit gaan. En in de derde plaats is een goed milieu een essentiële voorwaarde voor het menselijk welzijn, zowel nu als in de toekomst.

Subscribe to PS Digital
PS_Digital_1333x1000_Intro-Offer1

Subscribe to PS Digital

Access every new PS commentary, our entire On Point suite of subscriber-exclusive content – including Longer Reads, Insider Interviews, Big Picture/Big Question, and Say More – and the full PS archive.

Subscribe Now

Als de uitdagingen waar de klimaatverandering ons voor stelt niet het hoofd worden geboden, zullen er grote lasten worden opgelegd aan de volgende generatie. Het is gewoon verkeerd als onze generatie deze kosten op de volgende generatie afwentelt. Het is beter om financiële schulden door te geven, waar we op de een of andere manier nog wel iets aan kunnen doen, dan onze kinderen te confronteren met een mogelijk onbeheersbare milieuramp.

Bijna negentig jaar geleden reageerde de Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt (FDR) op de Grote Depressie met zijn New Deal, een stoutmoedig pakket van hervormingen die aan bijna ieder aspect van de Amerikaanse economie raakten. Maar het is meer dan het symbolisme van de New Deal dat nu wordt ingeroepen. Het gaat ook om het bezielende doel ervan: het weer aan het werk krijgen van mensen, op de manier waarop FDR dat voor de VS deed, tegen de achtergrond van de verpletterende werkloosheid van die tijd. Destijds betekende dit investeringen in de elektrificatie van het platteland, in wegen en in stuwdammen.

Economen hebben geredetwist over de vraag hoe effectief de New Deal feitelijk was – de uitgaven waren te laag en niet duurzaam genoeg om het soort herstel teweeg te brengen dat de economie nodig had. Niettemin liet zij een duurzame erfenis na door het land op een cruciaal moment te transformeren.

Dat geldt ook voor een Green New Deal: die kan voor openbaar vervoer zorgen dat mensen aansluit op werk, en de economie zodanig herstructureren dat de uitdaging van de klimaatverandering het hoofd wordt geboden. Tegelijkertijd zullen deze investeringen zelf voor werkgelegenheid zorgen.

Er wordt al heel lang ingezien dat kiezen voor een koolstofarme economie, mits op de juiste manier, veel werkgelegenheid zou kunnen opleveren, nu de economie zich voorbereidt op een wereld met duurzame energie. Sommige banen – zoals die van de 53.000 mijnwerkers in de VS – zouden verloren gaan, en er zijn programma's nodig om die mensen voor ander werk op te leiden. Maar om terug te komen op wat ik eerder zei: de volgorde en de timing zijn heel belangrijk. Het zou verstandiger zijn geweest als met het scheppen van nieuwe banen zou zijn begonnen voordat de oude banen werden vernietigd, en als de winsten van de olie- en steenkoolmaatschappijen zouden zijn belast en de verborgen subsidies die zij ontvingen zouden zijn geëlimineerd, alvorens chauffeurs die toch al nauwelijks kunnen rondkomen te vragen nog méér bij te dragen.

De Green New Deal doet een positieve boodschap uitgaan over wat de overheid kan doen, voor deze generatie burgers en de volgende. Hij kan vandaag de dag bieden wat degenen die vandaag de dag lijden het hardst nodig hebben – goede banen. En hij kan de bescherming tegen de klimaatverandering bieden die voor de toekomst nodig is.

De Green New Deal zal verbreed moeten worden, en dit geldt vooral voor landen als de VS, waar veel gewone burgers geen toegang hebben tot goed onderwijs, adequate gezondheidszorg of fatsoenlijke huisvesting.

De grassroots-beweging achter de Green New Deal biedt een sprankje hoop aan het gehavende establishment: die zou haar moeten omarmen en haar tot deel van de progressieve agenda moeten maken. We hebben iets positiefs nodig om ons te behoeden voor de nare golf van populisme, nativisme en proto-fascisme die de wereld overspoelt.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/GN0Jy9Lnl