barroso7_VCGVCG via Getty Images_covidvaccine VCG via Getty Images

We moeten voorbereid zijn op de volgende pandemie

BRUSSEL – De COVID-19-pandemie heeft ons vele harde lessen geleerd. Maar de belangrijkste is dat uitbraken van besmettelijke ziekten niet alleen een risico vormen voor de volksgezondheid, maar ook voor de veiligheid in de wereld. Net als nucleaire proliferatie, terrorisme en klimaatverandering heeft COVID-19 aangetoond dat pandemieën de sociale stabiliteit en het economisch welzijn snel kunnen ondermijnen.

Dit punt lijkt nu misschien vanzelfsprekend. Maar vóór de COVID-19-crisis stonden infectieziekten nauwelijks op de mondiale veiligheidsagenda. Als we willen dat dit verandert door nieuwe financierings- en toezichtsmechanismen voor het voorbereid zijn op pandemieën in te stellen, zullen halve maatregelen niet volstaan. Om een herhaling van de geschiedenis te voorkomen, moeten onze voorbereidingen de ware omvang van het probleem weerspiegelen. We moeten onderkennen dat pandemieën nu een van de grootste – en meest waarschijnlijke – bedreigingen voor de mondiale veiligheid vormen.

Om toekomstige pandemieën te voorkomen, zullen niet alleen evenveel investeringen nodig zijn als voor andere bedreigingen van de mondiale veiligheid waaraan routinematig biljoenen worden besteed, maar zal ook op een heel andere manier over de mondiale veiligheid moeten worden nagedacht. De pandemie vertegenwoordigt een nieuwe vorm van mondiale crisis, een crisis die zowel veroorzaakt als verergerd wordt door de onderlinge verbondenheid van de moderne wereld.

De Spaanse grieppandemie van een eeuw geleden was niet zoʼn crisis. Toen woonden de meeste mensen in de hele wereld nog in minder dichtbevolkte plattelandsgebieden; internationaal reizen ging veel langzamer en werd slechts door een klein deel van de bevolking ondernomen. Maar we zagen iets soortgelijks in 2008-ʼ09, toen economieën als dominostenen ineenstortten. Dat was de eerste mondiale crisis van deze eeuw, en nu krijgen we te maken met wat de bepalende crisis van de 21e eeuw zal worden: de klimaatverandering.

De gemene deler in beide gevallen is dat de crisis om oplossingen vraagt die geen enkele regering in haar eentje kan bieden. Een besmettelijke ziekte kan niet worden bestreden met traditionele veiligheidsmaatregelen zoals economische sancties, bilaterale diplomatie, afschrikking of militair machtsvetoon. Er is veeleer behoefte aan wetenschappelijke samenwerking, veerkrachtige gezondheidsstelsels en langetermijninvesteringen in wereldwijde gezondheidsnetwerken. Machtsvertoon en eenzijdige acties van nationaal zelfbehoud zijn nutteloos. Mondiale samenwerking, strategisch multilateralisme en transnationaal mededogen zijn de enige uitweg uit dit soort rampen.

Te oordelen naar de huidige wereldwijde distributie van COVID-19-vaccins hebben we de noodzakelijke reactie nog niet op gang gebracht. Het coronavirus is nog steeds aan de winnende hand, en een gebrek aan wereldwijde coördinatie is daarvan de voornaamste reden. In plaats van manieren te vinden om samen te werken aan gemeenschappelijke oplossingen in het licht van een ongekende crisis, stellen de belangrijkste regeringen nog steeds hun nationale belangen voorop, ten koste van de wereldwijde respons die we nodig hebben.

Subscribe to PS Digital
PS_Digital_1333x1000_Intro-Offer1

Subscribe to PS Digital

Access every new PS commentary, our entire On Point suite of subscriber-exclusive content – including Longer Reads, Insider Interviews, Big Picture/Big Question, and Say More – and the full PS archive.

Subscribe Now

De mondiale oplossing voor het probleem van de distributie van vaccins is de COVID-19 Vaccine Global Access (COVAX)-faciliteit die vorig jaar is opgericht. Door een billijke toegang tot vaccins te waarborgen voor mensen in de armste landen, redt COVAX niet alleen miljoenen levens en beschermt het nog eens honderden miljoenen anderen, maar biedt het programma ook de beste weg naar herstel. Zelfs vanuit een strikt economisch standpunt is COVAX veel kosteneffectiever dan welke vorm van fiscale of monetaire stimulans dan ook.

Er worden nu meer dan 1,5 miljard vaccindoses per maand geproduceerd – een verbazingwekkende prestatie, minder dan een jaar nadat het eerste vaccin werd goedgekeurd, en slechts achttien maanden na het uitbreken van de pandemie. Voorspeld wordt dat tegen het einde van dit jaar in totaal meer dan 12 miljard doses geproduceerd zullen zijn. Maar hoewel dat genoeg is om iedere volwassene op aarde te vaccineren, zijn we daar nog ver van verwijderd, omdat de distributie zo ongelijk is. Het is schokkend dat gemiddeld slechts 3,1 procent van de mensen in de lage-inkomenslanden die daarvoor in aanmerking komen, ten minste één dosis heeft gekregen, tegenover meer dan 71,1 procent van de mensen in de hoge-inkomenslanden.

Deze ongelijkheid is zowel moreel onjuist als gevaarlijk kortzichtig. Door de pandemie te verlengen en het virus meer kansen te geven om nieuwe varianten te genereren, schaadt zij uiteindelijk iedereen. Maar dit falen zal niet worden gecorrigeerd totdat regeringen wereldwijd beginnen op te treden. Hoewel ruim 190 landen COVAX steunen, worstelen veel regeringen met het vinden van een evenwicht tussen het beschermen van hun eigen bevolking en het handelen op een manier die in ieders belang is voor de wereldwijde gezondheid en het economisch herstel.

Om deze crisis te beëindigen en een volgende crisis af te wenden, is een echt wereldwijd antwoord nodig. Het is niet alleen de gezondheid van individuen die op het spel staat. Zoals COVID-19 heeft aangetoond, kunnen pandemieën miljoenen mensen in armoede doen vervallen en hun mobiliteit in ongekende mate beperken. Dergelijke omstandigheden kunnen zelfs traditioneel stabiele landen ondermijnen, doordat de dreiging van politieke polarisatie, burgerlijke onrust en geweld toeneemt. Hoe langer de crisis aanhoudt, des te groter die dreiging wordt.

Mondiale crises vereisen mondialisering van de cruciale middelen – en vandaag de dag zijn dat vaccins. De regeringen van de G20 kunnen het voortouw nemen door een einde te maken aan het hamsteren van vaccins en het uitvoerverbod dat de aanvoer heeft belemmerd, en door meer doses aan COVAX te schenken. Maar hoe dringend dergelijke maatregelen ook zijn, het zijn vooral pleisters – oplossingen voor een crisis binnen een crisis. Om een herhaling van COVID-19 te voorkomen, hebben we meer uitgebreide mechanismen nodig om voorbereid te zijn op een pandemie, gebaseerd op het model van wereldwijde instrumenten dat COVAX heeft ontwikkeld. We kunnen niet wachten tot de volgende uitbraak al een wereldwijde bedreiging voor de veiligheid is geworden. Tegen die tijd is het te laat.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/RFmQfUAnl