Indonesia Rainforest Junaidi Hanafiah/Anadolu Agency/Getty Images

Natuurlijke oplossingen voor de klimaatverandering

OXFORD – Als antwoord op de klimaatverandering is grond van cruciaal belang. Vandaag de dag nemen landbouw, bosbouw en andere vormen van grondgebruik ongeveer een kwart van alle broeikasgasemissies in de hele wereld voor hun rekening. Maar het omarmen van duurzame strategieën voor grondbeheer kan op korte termijn ruim een derde van de emissiereducties opleveren die nodig zijn om de opwarming van de aarde onder het in het klimaatverdrag van Parijs overeengekomen doel van niet méér dan 2°C boven pre-industrieel niveau te houden.

Natuurbeschermingsorganisaties als de mijne hebben er lang aan gewerkt om de interactie tussen mens en natuur in evenwicht te brengen. Maar pas onlangs hebben we volledig begrepen hoe belangrijk het beheer van het grondgebruik is als het om het aanpakken van de klimaatverandering gaat. Door de ontwikkeling van remote sensing, kunstmatige intelligentie en biogeochemisch modelleren kunnen we de uitkomsten beter voorspellen en strategieën ontwikkelen om de negatieve gevolgen te beheersen en te minimaliseren.

Een paar van de meest veelbelovende manieren om de klimaatverandering te verzachten zijn wat we noemen “natuurlijke klimaatoplossingen”: het behoud, herstel en verbeterde beheer van grond, om de koolstofdioxide-opslag te vergroten of de uitstoot van broeikasgassen in landschappen over de hele wereld tegen te gaan. Het complete potentieel van deze oplossingen is gedetailleerd vastgelegd in een nieuw onderzoek van mijn organisatie, de Nature Conservancy, en vijftien andere toonaangevende instellingen.

Tot de belangrijkste natuurlijke klimaatoplossingen behoort de bescherming van “frontier forests” – maagdelijke bossen die fungeren als natuurlijke koolstofdioxide-opslag. Intacte tropische en noordelijke bossen, evenals savannes en ecosystemen langs de kust, slaan grote hoeveelheden koolstofdioxide op die in de loop der eeuwen zijn verzameld. Als deze gebieden worden vestoord, komt er koolstofdioxide in de lucht vrij. Het behoud van dit soort “frontier habitats” helpt ook bij de regulering van waterstromen, vermindert het risico van overstromingen en leidt tot het behoud van biodiversiteit.

Herbebossing is nóg een belangrijke natuurlijke oplossing. Wereldwijd is naar schatting twee miljard hectare land ontbost of aangetast. Omdat bomen de beste technologie voor het opvangen en opslaan van koolstofdioxide zijn die de wereld kent, zou het bewerkstelligen van een omgekeerde trend tot een aanzienlijke reductie kunnen leiden van het mondiale koolstofdioxideniveau. We schatten dat de wereld door het planten van meer bomen jaarlijks drie gigaton aan CO2 kan opvangen – wat gelijk staat aan het van de weg halen van ruim 600 miljoen auto's.

Een derde soort natuurlijke oplossing is landbouwhervorming. Van veld tot vork levert de voedselsector een belangrijke bijdrage aan de klimaatverandering door rechtstreekse en indirecte emissies, en door de vaak negatieve gevolgen voor de gezondheid van de bodem en de bossen. Deze risico's onderkennend zijn 23 mondiale bedrijven – waaronder Nestlé, McDonald’s, Tesco en Unilever – onlangs de verplichting aangegaan om de ontbossing in de Braziliaanse Cerrado-savanne een halt toe te roepen. Deze regio, die een kwart van het land beslaat, is onder toenemende druk komen te staan door de productie van rundvlees, soja en andere voedingsmiddelen, in combinatie met de daarmee samenhangende infrastructuur.

Subscribe to PS Digital
PS_Digital_1333x1000_Intro-Offer1

Subscribe to PS Digital

Access every new PS commentary, our entire On Point suite of subscriber-exclusive content – including Longer Reads, Insider Interviews, Big Picture/Big Question, and Say More – and the full PS archive.

Subscribe Now

Zoals uit de Cerrado-verplichting blijkt, kan het resultaat krachtig zijn als overheden en bedrijven samenwerken om de problemen van het grondgebruik aan te pakken. Natuurlijke klimaatoplossingen hebben de potentie de CO2-emissies met naar schatting 11,3 miljard ton per jaar terug te dringen – wat volgens ons onderzoek gelijk staat aan een volledige stopzetting van de olieverbranding. Uit recent onderzoek blijkt dat als Brazilië de ontbossing in 2030 tot nul weet terug te brengen, het land 0,6% van zijn bbp, ofwel zo'n $15mrd, aan zijn economie zou kunnen toevoegen. Gemeenschappen genieten ook secundaire voordelen – zoals de regeneratie van het platteland, betere voedsel- en waterveiligheid, en veerkracht van het kustgebied – als er natuurlijke klimaatoplossingen worden geïmplementeerd.

Toch klopt er iets niet, ondanks de data die op een betere besluitvorming rond het grondgebruik wijzen. In 2016 was de wereld getuige van een dramatische toename van het bosverlies met 51%, hetgeen overeenkomt met een gebied ter grootte van Nieuw-Zeeland. We moeten deze trend nú een halt toeroepen, en de wereld helpen beseffen dat het plannen van grondgebruik niet simpelweg een verhaal van behoud is.

Sommige landen bewegen zich in de juiste richting. De Indiase regering heeft bijvoorbeeld $6 mrd opzij gezet voor staten die willen investeren in bosherstel. In Indonesië heeft de regering een speciale dienst opgezet voor de bescherming en het herstel van moerasgebieden, die enorme hoeveelheden CO2 kunnen opslaan.

Maar dat zijn wel de uitzonderingen. Van de 160 landen die zich hebben verplicht tot het ten uitvoer leggen van de Parijse klimaatovereenkomst, hebben slechts 36 het beheer van grondgebruik in hun emissiestrategieën gespecificeerd.

Het zal niet makkelijk zijn deze inertie te overwinnen. Bossen, landerijen en kustgebieden verschillen qua omvang, type en toegankelijkheid. Bovendien zijn de levens van honderden miljoenen mensen verbonden met deze ecosystemen, en vereisen projecten die de bossen of de gezondheid van de bodem herstellen gerichte planning, wat voor veel overheden een enorme opgave is.

Eén manier om de zaken in beweging te krijgen, met name in de landbouwsector, zou het intrekken of herbestemmen van subsidies kunnen zijn die de buitensporige consumptie bevorderen van meststoffen, water of energie bij het produceren van voedsel. Zoals Indiase regeringsfunctionarissen tegen hun collega's hebben gezegd tijdens een bijeenkomst van de Wereldhandelsorganisatie eerder dit jaar, kunnen betekenisvolle landbouwhervormingen alleen maar plaatsvinden als de rijke landen de “onevenredig grote” subsidies intrekken die zij aan hun eigen boeren geven.

Het steunen van innovatie en ondernemerschap kan er ook toe bijdragen de veranderingen stuwkracht te verlenen. Nieuwe processen en technologieën op het gebied van de planning van landschappen, bodemanalyse, irrigatie en zelfs alternatieve bronnen van eiwit zoals “plantaardig vlees” zorgen ervoor dat de landbouw en het grondgebruik duurzamer worden. Soortgelijke veranderingen in de bouwsector, die overstapt op efficiënter vervaardigde producten als “cross-laminated timber” (CLT), kunnen eveneens helpen de vervuiling door kooldioxide terug te dringen.

Tenslotte moeten de financieringsmogelijkheden voor natuurlijke klimaatoplossingen drastisch worden uitgebreid. Hoewel de fondsen om bossen te beschermen nu beginnen binnen te stromen dankzij het REDD+ programma van de VN, en hoewel het Groene Klimaat Fonds $500 mln heeft toegezegd voor de financiering van bosbehoud, blijven de totale publieke investeringen in duurzaam grondgebruik ontoereikend. Volgens het Climate Policy Initiative heeft de publieke financiering van aanpassingen in de landbouw, de bosbouw en het grondgebruik in 2014 slechts $3 mrd opgeleverd, vergeleken met $49 mrd voor de duurzame energie-opwekking en $26 mrd voor energie-efficiëntie.

Op de zojuist beëindigde VN-klimaatveranderingstop in het Duitse Bonn hebben de wereldleiders opnieuw bevestigd dat de wereld niet adequaat op stijgende temperaturen kan reageren als overheden blijven veronachtzamen hoe bossen, landerijen en kustgebieden worden beheerd. Nu er een stevige consensus is, moeten overheden op basis daarvan handelen.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/EyNlf70nl