Ongelijkheid en democratie

NEW YORK – Er is de laatste jaren veel te doen geweest over de teruggang van de democratie en de opkomst van het autoritarisme – en terecht. Van de Hongaarse premier Viktor Orbán tot de voormalige Braziliaanse president Jair Bolsonaro en de voormalige Amerikaanse president Donald Trump, hebben we een groeiende lijst van autocraten en would-be autocraten die een merkwaardige vorm van rechtspopulisme kanaliseren. Hoewel ze beloven gewone burgers te beschermen en oude nationale waarden te behouden, voeren ze een beleid dat de machtigen beschermt en oude normen met voeten treedt – en laten ze de rest van ons proberen hun aantrekkingskracht te verklaren.

Hoewel er veel verklaringen zijn, is de verklaring die opvalt de groei van de ongelijkheid, een probleem dat voortkomt uit het moderne neoliberale kapitalisme, dat ook op veel manieren kan worden gekoppeld aan de uitholling van de democratie. Economische ongelijkheid leidt onvermijdelijk tot politieke ongelijkheid, zij het in verschillende mate in verschillende landen. In een land als de Verenigde Staten, waar vrijwel geen beperkingen gelden voor campagnebijdragen, is ‘één persoon, één stem’ veranderd in ‘één dollar, één stem.’

Deze politieke ongelijkheid versterkt zichzelf en leidt tot beleid dat de economische ongelijkheid verder verankerd. Het belastingbeleid bevoordeelt de rijken, het onderwijssysteem bevoordeelt de reeds bevoorrechten, en een inadequaat ontworpen en gehandhaafde antitrustwetgeving geeft bedrijven vrij spel om marktmacht te vergaren en uit te buiten. Omdat de media worden gedomineerd door particuliere bedrijven die in handen zijn van plutocraten zoals Rupert Murdoch, heeft een groot deel van het mainstream discours bovendien de neiging om dezelfde trends te bekrachtigen. Nieuwsconsumenten hebben dus lang te horen gekregen dat het belasten van de rijken de economische groei schaadt, dat successierechten heffingen op de dood zijn, enzovoort.