Desinvesteer in een betere toekomst

SEATTLE – Soms is het momentum van een beweging het best af te meten aan de reactie van de critici. Toen de Australische Nationale Universiteit (ANU) begin oktober aankondigde dat ze haar aandelen in zeven fossiele brandstoffen- en mijnbedrijven zou verkopen, zorgde dit voor een storm van kritiek van ’s lands conservatieve politici.

Deze nominale kampioenen van de vrije markt waren er snel bij om de universiteit te vertellen wat ze met haar geld moet doen. De minister van Financiën van Australië, Joe Hockey, deed de beslissing van de ANU geringschattend af als ‘losgezongen van de realiteit’. Anderen huilden mee en noemden het ‘een schande’, ‘zeer vreemd’, en ‘bekrompen en onverantwoordelijk’. Het maakte niet uit dat het om relatief kleine bedragen ging; minder dan 2 % van het geschatte beleggingsportfolio van de universiteit van 1 miljard dollar.

Nu de stimulus om ons van fossiele brandstoffen te ontdoen steeds meer momentum krijgt worden zulke paniekerige reacties steeds algemener. De woede van de Australische conservatieven doet me denken aan de reactie die ik kreeg toen ik in 2013 voor het congres van de VS getuigde dat we ‘onze kolen in de grond moeten laten zitten, waar ze horen’. David McKinley, een republikeins lid van het congres uit West-Virginia, in het hart van de Amerikaanse kolenpot, antwoordde dat mijn woorden: ‘hem koude rillingen bezorgden’, en veranderde het onderwerp toen naar de misdaadcijfers in Seattle, waar ik toen burgemeester was.

Zelfs ExxonMobil lijkt geschrokken. Het bedrijf publiceerde onlangs een lang defensief blog in antwoord op wat het een ‘volmondige goedkeuring’ van het desinvesteren in fossiele brandstoffen door Mary Robinson noemde, de speciale gezant voor klimaatverandering van secretaris-generaal van de Verenigde Naties Ban Ki-Moon. De fossiele brandstoffenindustrie onderkent duidelijk de reële politieke dreiging van de beweging om te desinvesteren. Als maar genoeg mensen nee zeggen tegen het investeren in de productie van fossiele brandstoffen zal de volgende stap wel moeten zijn dat we kolen, olie en gas in de grond laten zitten.

Dat is een noodzakelijke stap als we de gevaarlijkste consequenties van klimaatverandering willen afwenden. Om te voorkomen dat de wereldtemperatuur meer dan 2 graden Celsius stijgt (de grens waarvan klimaatwetenschappers denken dat deze een kantelpunt is waarna de ergste effecten niet langer verzacht kunnen worden) moeten we ongeveer 80% van de ons bekende fossiele brandstoffenreserves onbenut laten.

Olie- en kolenmaatschappijen en hun politieke bondgenoten waarschuwen ons voor een financiële catastrofe wanneer we dat doen. Alsof hittegolven, droogte, stormen en een stijgende zeespiegel geen eigen financiële en sociale rampen met zich meebrengen. Als burgemeester van Seattle steunde ik de bouw van energie-efficiënte gebouwen, de ontwikkeling van zonne-, windenergie en waterkracht een verschuiving naar lopen, fietsen en openbaar vervoer als alternatieven voor autorijden; strategieën die kunnen helpen een veerkrachtiger economie op te bouwen en levensvatbare alternatieven te bieden voor fossiele brandstoffen. Maar ze kunnen niet de ergste opwarming van de aarde voorkomen, vooral als het gevolg is dat de kolen en olie gewoon elders verkocht worden.

Subscribe to PS Digital
PS_Digital_1333x1000_Intro-Offer1

Subscribe to PS Digital

Access every new PS commentary, our entire On Point suite of subscriber-exclusive content – including Longer Reads, Insider Interviews, Big Picture/Big Question, and Say More – and the full PS archive.

Subscribe Now

Zo onvolmaakt als onze bestuurssystemen ook mogen zijn, op een gegeven moment zullen het publiek en haar leiders wellicht eisen dat we de waarheid van de opwarming van de aarde onder ogen zien. Op dat moment zullen ze de regulerende of wettelijke controles invoeren die nodig zijn om het gebruik van fossiele brandstoffen drastisch te verminderen.

Wanneer je een behoedzame en verstandige investeerder bent moet je die mogelijkheid eens goed overdenken. De waarde van aandelen in de fossiele brandstoffensector – die wordt gebaseerd op de aanname dat bedrijven in staat zullen zijn om alle bekende reserves te extraheren en verbranden – zal in elkaar storten. Het blijkt dat investeren in deze bedrijven extreem riskant is. Zoals iedereen weet die wel eens iets leest over investeren zijn ‘in het verleden behaalde resultaten geen garantie voor de toekomst’.

Die realiteit impliceert nog een overtuigend argument voor desinvestering. Zeker, sommige mensen zullen beweren dat de wereld nooit zal veranderen en dat we voor altijd afhankelijk zullen blijven van fossiele brandstoffen. Maar je hoeft alleen maar naar Seattle te kijken, waar homo’s en lesbiennes kunnen trouwen in het stadhuis en waar marihuana wordt verkocht in speciale winkels, om te zien hoezeer de mens in staat is om diepe overtuigingen opnieuw te overwegen. De behoedzame investeerder en de wijze captain of industry zullen kijken waar de economie heen gaat, en niet waar hij vandaan komt.

De beslissing van de ANU lijkt een wijze voor iedereen die niet in de macht van de olie- en gasbedrijven is, en deze zal in retrospectief alleen nog maar wijzer worden. Het is ze van harte gegund. Toen ik Seattle in 2013 op het pad van desinvestering bracht werd mijn beslissing goed ontvangen door de jongeren die zullen moeten leren leven met de gevolgen van klimaatverandering, net zoals door het grote publiek. Nu de politieke druk toeneemt moeten de bestuurders van de universiteit alleen maar goed blijven luisteren naar hun studenten.

We hebben meer van de moed nodig die de ANU heeft laten zien. Haar leiders trotseerden de belangen van de olie- en kolensector, die in Australië een enorme macht hebben. Als zij dit met steun van het volk kunnen, kunnen anderen dit ook.

Vertaling Melle Trap

Mike McGinn is voormalig burgemeester van Seattle, de eerste stad die zich engageerde aan het volledig afstappen van fossiele brandstoffen.

https://prosyn.org/D6l2PFEnl