Наразылық білдіру құқығына қауіп төніп тұр

ЛОНДОН – Автократ көшбасшылар үнемі наразылық білдіру құқығын шектеудің жаңа әдістерін іздеп жүреді. Өйткені олар наразылық саяси және әлеуметтік өзгерістерге бастайтын үлкен күш екенін жақсы түсінеді. Кейінгі онжылдықта наразылықтың арқасында автократтар биліктен кетіп, әртүрлі ел үкіметтері мен корпорациялар климаттың төтенше жағдайда тұрғанын мойындап, әділетсіз экономикалық жүйеден зардап шеккен жұмысшылар дауыс құқығына қол жеткізіп, полицияның қатыгездігі мен құрылымдық расизмге қарсы бағытталған реформалар жүзеге асты. 

Зимбабведегі жұмыс жағдайын жақсартуды талап етіп, наразылық білдірген кәсіподақтар конгресінің президенті Питер Мутаса көп жағдайда наразылық «репрессивті үкіметке қарсы жалғыз күш және маргинал топтар үшін қоғамдық қызметтерге қол жеткізудің жалғыз мүмкіндігі» болатынын айтады. Тіпті көздеген мақсатына жетпеген наразылықтың өзі күш құрылымдарының әлсіреуіне ықпал етеді.

Мысалы, Беларусьте халықтың тамызда өткен президент сайлауы қорытындысын мойындамауынан басталған, әйелдер көшбасшылық еткен наразылық (билікке қарсылық шараларына суретшілер мен кәсіподақ өкілдерін қосқанда, Беларусь қоғамының көп бөлігі белсенді қатысты) әлі жалғасып жатыр. Таиландта демократиялық реформалар жүргізуді талап еткен наразылардың демонстрациялары қоғамда бұрын ашық талқыланбайтын монархияның конституциялық рөлі туралы пікірталас туғызды. Ал мамырда Джордж Флойдтың өлімінен кейін болған наразылық жүйелі расизмді АҚШ-тағы президент сайлауының негізгі тақырыбына айналдырды.