TBILISI – Sinds Rusland Oekraïne is binnengevallen, is de hoofdstad van Georgië een van de interessantste plaatsen op aarde geworden. Een groot deel van de culturele en intellectuele elite van Rusland – kunstenaars, schrijvers, journalisten, acteurs, regisseurs, filosofen en hoogleraren – is hierheen gestroomd. Ga een café binnen, en je hoort onvermijdelijk Russisch en herkent iemand die je kent. Het gezellige, pittoreske Tbilisi is klein, met alles in het zicht. Er zijn ontelbare Oekraïense vlaggen met slogans die steun betuigen aan het land. En dan zijn er nog de boodschappen die op schuttingen en de muren van huizen zijn gekrabbeld: Fuck Poetin; Fuck Rusland; Russisch oorlogsschip, go fuck yourself!
Dit laatste epitheton – het antwoord van de Oekraïense grenswachten op Slangeneiland in de Zwarte Zee op een Russische overgave-eis aan het begin van de oorlog – werd al snel een slogan van het verzet. Het probleem is dat alle Russen nu worden veroordeeld als aanhangers van president Vladimir Poetin, alsof ze op dat oorlogsschip zaten.
Ik vloog naar Tbilisi met mijn kinderen en mijn echtgenoot (de hoofdredacteur van Dozhd, de onlangs gesloten onafhankelijke Russische televisiezender), nadat het laatste venster voor de vrijheid van meningsuiting in Rusland was dichtgeslagen. Zelfs nadat de Russische regering de zender in augustus 2021 tot ʻbuitenlands agentʼ had verklaard, mochten mijn man en ik nog werken, omdat Poetin het nodig achtte om een façade van democratie in stand te houden.
Maar de invasie maakte daar een einde aan. Ondanks de vervolging van de oppositie en journalisten, corrupte rechtbanken en autoritarisme gaf Rusland vóór 24 februari veel liberalen nog enige ruimte om te ademen en zelfs om zich uit te spreken. Maar nu kunnen Russen tot vijftien jaar worden opgesloten voor het spreken of delen van de waarheid over de oorlog. Dat was een laatste waarschuwing.
Na onze verhuizing, die ik nog steeds geen emigratie durf te noemen, begon het besef door te dringen: Poetin heeft niet alleen het leven van miljoenen Oekraïners verwoest, maar ook dat van ons. Bovendien is hij erin geslaagd iets te bereiken wat voorheen ondenkbaar was: de beschaafde wereld, met haar waarden van humanisme en respect voor ieder individu, heeft op de invasie van Oekraïne gereageerd met een veroordeling van alle Russen. We zijn allemaal verantwoordelijk voor de misdaden van Poetins regering. We hebben allemaal schuld.
In Tbilisi stapte een collega van Dozhd in een taxi en begroette de chauffeur in het Russisch. Er volgde een kort gesprek in het Engels:
ʻRussisch?ʼ
ʻJa.ʼ
ʻTot ziens.ʼ
Toen ik onlangs te gast was bij een praatprogramma van de Georgische jongeren-tv, zei een van de tienerpresentatoren dat Russen die in Georgië aankomen er goed aan zouden doen naar het Plein van de Vrijheid in het centrum van Tbilisi te gaan en luidkeels steun te betuigen aan Oekraïne. ʻIk,ʼ zei ze, ʻzou geen Russen in een café bedienen totdat ze over hun houding tegenover Poetin zouden praten.ʼ
Met een brok in mijn keel mompelde ik iets over mensenrechten en democratie, dat er niet zoiets bestaat als ʻalle Russen,ʼ en dat wij Poetin niet vertegenwoordigen. Maar het gesprek ging niet verder.
Hoe is het Westen ertoe gekomen een heel volk af te wijzen? Het blokkeren of, om een modieuze term te gebruiken, ʻcancellenʼ van 145 miljoen Russen is een eenvoudige uitweg uit de huidige situatie. Wat Poetin in Oekraïne doet, is een tragedie. Elke dag zien we hartverscheurende beelden van verwoeste Oekraïense steden, van dode lichamen die midden in de verwoeste straten liggen, en van gewonde kinderen die armen en benen missen. Toen ik las dat Russische troepen in Odessa een drie maanden oud meisje en haar moeder hadden gedood, werd ik vervuld van een machteloze woede. De verantwoordelijken moeten ter verantwoording worden geroepen.
De onafhankelijke opiniepeilers van het Levada Center melden dat 83 procent van de Russen het optreden van Poetin goedkeurt. Natuurlijk doen ze dat, zegt de verontwaardigde westerse leek: Russen hebben imperialisme en bloeddorst in hun genen, en ze houden van dictators. Per slot van rekening hebben zij Poetin gekozen. Dus laat hen ook maar betalen. Ontzeg de Russen visa. Bevries hun bankrekeningen. Voorkom dat ze naar prestigieuze universiteiten kunnen gaan. Verban ze uit La Scala. Sluit ze uit van Wimbledon. Laat Rusland worden zoals Noord Korea. Laten we vergeten dat het land bestaat.
Maar het is onmogelijk om opiniepeilingen onder een dictatuur te geloven, zelfs als ze eerlijk en vakkundig worden uitgevoerd. Geïntimideerde mensen beantwoorden vragen niet naar waarheid. We weten niet hoeveel Russen Poetin werkelijk steunen. Wat we wel weten, is dat hij in de 22 jaar dat hij aan de macht is, de mogelijkheid om te kiezen heeft vernietigd door zijn rivalen gevangen te zetten of te verbannen, en verkiezingen tot een farce te maken.
Misschien kan de recente geschiedenis de weg wijzen naar een genuanceerdere westerse reactie op het Russische volk. In 2008 viel Rusland Georgië binnen. Die oorlog was veel korter – hij duurde slechts vijf dagen – en leidde ertoe dat Rusland twintig procent van het Georgische grondgebiedbezette. De toenmalige Franse president Nicolas Sarkozy bemiddelde bij de besprekingen over een staakt-het-vuren. Hoewel Rusland zijn verplichtingen uit hoofde van het daaropvolgende akkoord niet nakwam, was Frankrijk niet eens beledigd, en de andere westerse democratieën vergaten de episode snel.
Het is ook nuttig te herinneren aan het daaropvolgende optreden van de toenmalige president van Georgië, Mikheil Saakashvili. Hoewel hij een van Poetins meest compromisloze critici was (hij noemde de kleine Russische leider ooit eens ʻLilliputinʼ), schafte Saakasjvili drieëneenhalf jaar na de oorlog de visumregeling van Georgië voor Russische burgers af. ʻWe zullen de grens nooit sluiten voor Russische zakenlieden en toeristen, want waar zaken worden gedaan, is geen plaats voor tanksporen,ʼ zei hij.
Hoewel Georgië en Rusland nog steeds geen formele diplomatieke betrekkingen onderhouden, betekent het besluit van Saakasjvili dat tienduizenden Russen vandaag een toevluchtsoord hebben gevonden in een land dat veertien jaar geleden door Russische vliegtuigen werd gebombardeerd. Voor veel Georgiërs is het trauma van die agressie en bezetting echter nog niet overwonnen. Zij ervaren de inval van Poetin in Oekraïne als een tweede oorlog tegen hen, wat de anti-Russische gevoelens hier deels verklaart.
Laten we hopen dat het Westen voor een minder emotionele aanpak kiest en de perverse logica van collectieve schuld verwerpt. In plaats van alle Russen te cancellen, ook degenen wier oppositie tegen Poetin hen heeft gedwongen hun vaderland te ontvluchten, zouden westerse functionarissen zich moeten richten op de middelen, reputaties en mogelijkheden van degenen die werkelijk verantwoordelijk zijn voor deze ramp.
Vertaling: Menno Grootveld
TBILISI – Sinds Rusland Oekraïne is binnengevallen, is de hoofdstad van Georgië een van de interessantste plaatsen op aarde geworden. Een groot deel van de culturele en intellectuele elite van Rusland – kunstenaars, schrijvers, journalisten, acteurs, regisseurs, filosofen en hoogleraren – is hierheen gestroomd. Ga een café binnen, en je hoort onvermijdelijk Russisch en herkent iemand die je kent. Het gezellige, pittoreske Tbilisi is klein, met alles in het zicht. Er zijn ontelbare Oekraïense vlaggen met slogans die steun betuigen aan het land. En dan zijn er nog de boodschappen die op schuttingen en de muren van huizen zijn gekrabbeld: Fuck Poetin; Fuck Rusland; Russisch oorlogsschip, go fuck yourself!
Dit laatste epitheton – het antwoord van de Oekraïense grenswachten op Slangeneiland in de Zwarte Zee op een Russische overgave-eis aan het begin van de oorlog – werd al snel een slogan van het verzet. Het probleem is dat alle Russen nu worden veroordeeld als aanhangers van president Vladimir Poetin, alsof ze op dat oorlogsschip zaten.
Ik vloog naar Tbilisi met mijn kinderen en mijn echtgenoot (de hoofdredacteur van Dozhd, de onlangs gesloten onafhankelijke Russische televisiezender), nadat het laatste venster voor de vrijheid van meningsuiting in Rusland was dichtgeslagen. Zelfs nadat de Russische regering de zender in augustus 2021 tot ʻbuitenlands agentʼ had verklaard, mochten mijn man en ik nog werken, omdat Poetin het nodig achtte om een façade van democratie in stand te houden.
Maar de invasie maakte daar een einde aan. Ondanks de vervolging van de oppositie en journalisten, corrupte rechtbanken en autoritarisme gaf Rusland vóór 24 februari veel liberalen nog enige ruimte om te ademen en zelfs om zich uit te spreken. Maar nu kunnen Russen tot vijftien jaar worden opgesloten voor het spreken of delen van de waarheid over de oorlog. Dat was een laatste waarschuwing.
Na onze verhuizing, die ik nog steeds geen emigratie durf te noemen, begon het besef door te dringen: Poetin heeft niet alleen het leven van miljoenen Oekraïners verwoest, maar ook dat van ons. Bovendien is hij erin geslaagd iets te bereiken wat voorheen ondenkbaar was: de beschaafde wereld, met haar waarden van humanisme en respect voor ieder individu, heeft op de invasie van Oekraïne gereageerd met een veroordeling van alle Russen. We zijn allemaal verantwoordelijk voor de misdaden van Poetins regering. We hebben allemaal schuld.
In Tbilisi stapte een collega van Dozhd in een taxi en begroette de chauffeur in het Russisch. Er volgde een kort gesprek in het Engels:
SPRING SALE: Save 40% on all new Digital or Digital Plus subscriptions
Subscribe now to gain greater access to Project Syndicate – including every commentary and our entire On Point suite of subscriber-exclusive content – starting at just $49.99.
Subscribe Now
ʻRussisch?ʼ
ʻJa.ʼ
ʻTot ziens.ʼ
Toen ik onlangs te gast was bij een praatprogramma van de Georgische jongeren-tv, zei een van de tienerpresentatoren dat Russen die in Georgië aankomen er goed aan zouden doen naar het Plein van de Vrijheid in het centrum van Tbilisi te gaan en luidkeels steun te betuigen aan Oekraïne. ʻIk,ʼ zei ze, ʻzou geen Russen in een café bedienen totdat ze over hun houding tegenover Poetin zouden praten.ʼ
Met een brok in mijn keel mompelde ik iets over mensenrechten en democratie, dat er niet zoiets bestaat als ʻalle Russen,ʼ en dat wij Poetin niet vertegenwoordigen. Maar het gesprek ging niet verder.
Hoe is het Westen ertoe gekomen een heel volk af te wijzen? Het blokkeren of, om een modieuze term te gebruiken, ʻcancellenʼ van 145 miljoen Russen is een eenvoudige uitweg uit de huidige situatie. Wat Poetin in Oekraïne doet, is een tragedie. Elke dag zien we hartverscheurende beelden van verwoeste Oekraïense steden, van dode lichamen die midden in de verwoeste straten liggen, en van gewonde kinderen die armen en benen missen. Toen ik las dat Russische troepen in Odessa een drie maanden oud meisje en haar moeder hadden gedood, werd ik vervuld van een machteloze woede. De verantwoordelijken moeten ter verantwoording worden geroepen.
De onafhankelijke opiniepeilers van het Levada Center melden dat 83 procent van de Russen het optreden van Poetin goedkeurt. Natuurlijk doen ze dat, zegt de verontwaardigde westerse leek: Russen hebben imperialisme en bloeddorst in hun genen, en ze houden van dictators. Per slot van rekening hebben zij Poetin gekozen. Dus laat hen ook maar betalen. Ontzeg de Russen visa. Bevries hun bankrekeningen. Voorkom dat ze naar prestigieuze universiteiten kunnen gaan. Verban ze uit La Scala. Sluit ze uit van Wimbledon. Laat Rusland worden zoals Noord Korea. Laten we vergeten dat het land bestaat.
Maar het is onmogelijk om opiniepeilingen onder een dictatuur te geloven, zelfs als ze eerlijk en vakkundig worden uitgevoerd. Geïntimideerde mensen beantwoorden vragen niet naar waarheid. We weten niet hoeveel Russen Poetin werkelijk steunen. Wat we wel weten, is dat hij in de 22 jaar dat hij aan de macht is, de mogelijkheid om te kiezen heeft vernietigd door zijn rivalen gevangen te zetten of te verbannen, en verkiezingen tot een farce te maken.
Misschien kan de recente geschiedenis de weg wijzen naar een genuanceerdere westerse reactie op het Russische volk. In 2008 viel Rusland Georgië binnen. Die oorlog was veel korter – hij duurde slechts vijf dagen – en leidde ertoe dat Rusland twintig procent van het Georgische grondgebiedbezette. De toenmalige Franse president Nicolas Sarkozy bemiddelde bij de besprekingen over een staakt-het-vuren. Hoewel Rusland zijn verplichtingen uit hoofde van het daaropvolgende akkoord niet nakwam, was Frankrijk niet eens beledigd, en de andere westerse democratieën vergaten de episode snel.
Het is ook nuttig te herinneren aan het daaropvolgende optreden van de toenmalige president van Georgië, Mikheil Saakashvili. Hoewel hij een van Poetins meest compromisloze critici was (hij noemde de kleine Russische leider ooit eens ʻLilliputinʼ), schafte Saakasjvili drieëneenhalf jaar na de oorlog de visumregeling van Georgië voor Russische burgers af. ʻWe zullen de grens nooit sluiten voor Russische zakenlieden en toeristen, want waar zaken worden gedaan, is geen plaats voor tanksporen,ʼ zei hij.
Hoewel Georgië en Rusland nog steeds geen formele diplomatieke betrekkingen onderhouden, betekent het besluit van Saakasjvili dat tienduizenden Russen vandaag een toevluchtsoord hebben gevonden in een land dat veertien jaar geleden door Russische vliegtuigen werd gebombardeerd. Voor veel Georgiërs is het trauma van die agressie en bezetting echter nog niet overwonnen. Zij ervaren de inval van Poetin in Oekraïne als een tweede oorlog tegen hen, wat de anti-Russische gevoelens hier deels verklaart.
Laten we hopen dat het Westen voor een minder emotionele aanpak kiest en de perverse logica van collectieve schuld verwerpt. In plaats van alle Russen te cancellen, ook degenen wier oppositie tegen Poetin hen heeft gedwongen hun vaderland te ontvluchten, zouden westerse functionarissen zich moeten richten op de middelen, reputaties en mogelijkheden van degenen die werkelijk verantwoordelijk zijn voor deze ramp.
Vertaling: Menno Grootveld